16.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #9: Инноваци болон дэд бүтцийг хөгжүүлэх

Техник технологийн дэвшлүүд хүний ажиллагааг хялбарчлах, ая тухыг хангахаас илүүтэй нийгэмд тулгарч буй асуудлуудыг шийдэх, тогтвортой хөгжлийг дэмжих инновацуудыг бий болгох нь дэлхий нийтэд хамгийн чухал ач холбогдолтой чиг хандлага болж байна.

&nbsp;

Инноваци болон дэд бүтцийг хөгжүүлэх

Инноваци болон дэд бүтцийг нэмэгдүүлэх

17.jpg

Хөгжлийн төлөөх түншлэлийг бэхжүүлэх

5.jpeg

Замын цагдаагийн газартай хамтран дунд сургуулиудын орчинд байгаа явган хүний гарцуудад ажиллаж, сурагчдыг гарцаар аюулгуй гарахад туслах

Нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх

16.jpg

Энх тайван, шударга ёсыг цогцлоох

3.jpg

Эрүүл мэндийг дэмжих

6.webp

Хөгжлийн бэрхшээлтэй/тэргэнцэртэй иргэдэд туслах.

Зорилтот бүлгүүдэд чиглэсэн ажлууд

4.jpg

Чанартай боловсролыг дэмжих

7.jpeg

Гар урлалын эд зүйлс хийж борлуулах, олсон мөнгийг хандивлах

Сайн үйлсийн хандивын ажлууд

5.jpg

Жендэрийн эрх, тэгш байдлыг хангах

8.jpg

Эдийн засгийн өсөлт, баталгаат ажлын байрыг бий болгох

6.jpg

Баталгаат ундны ус, ариун цэврийн байгууламжаар хангах

9.jpg

7.jpg

Сэргээгдэх эрчим хүчийг нэвтрүүлэх

10.jpg

Тэгш бус байдлыг бууруулах

pexels-photo-448835.webp

Иргэдийн боловсролд

11.jpg

Ээлтэй хот, иргэдийн оролцоог дэмжих

1.webp

СЭЗИС-ийн оюутнууд суралцахын хажуугаар нийгэмдээ чиглэсэн сайн үйлсийн аян, сайн дурын ажлуудыг жил ирэх тусам идэвхи санаачлагатайгаар зохион байгуулан нийгмийн дадлагын ажил хийж байна.

Нийгэмд чиглэсэн ажил

12.jpg

Хариуцлагатай хэрэглээг дэмжих

2.webp

ЕБС-ийн сурагчдад сайн дураар хичээл заах, англи хэл, математикийн хичээлд хоцрогдолтой сурагчдад давтлага өгөх

Боловсрол

13.jpg

Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр нөлөөг багасгах

3.webp

Мод тарих, орчны хог хаягдал цэвэрлэх, хоггуй цэвэр орчинд амьдрах уриалга бүхий нөлөөллийн аяны үйл ажиллагааг санаачлан явуулах

Байгаль орчин

14.jpg

Далай, тэнгисийн нөөцийг хамгаалах

1.jpg

Ядуурлыг зогсоох

4.jpeg

Сурагчид болон оюутнуудын дунд эруул зөв амьдралын хэвшлийн талаарх сургалтууд болон нөлөөллийн чанартай үйл ажиллагаануудыг санаачлан зохион байгуулах

Эрүүл мэнд

15.jpg

Хуурай газрын эко системийг хамгаалах

2.jpg

Өлсгөлөнг зогсоох

22.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #15:&nbsp;Хуурай газрын эко системийг хамгаалах

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Ой мод, зэрлэг байгаль бүхий экосистемийн хамгаалалт, зүй зохистой хэрэглээг хэрхэн дэмжих талаар &quot;Байгальд үл шингэх хог хаягдал дахин боловсруулах үйлдвэрийн төсөл&quot;, &quot;Байгаль орчин, нийгэм ба засаглалын үнэлгээ&quot; зэрэг сэдвүүдээр мастерийн судалгааны ажил хийгдэж, үр дүнгээр нь суралцагчид, олон нийтэд мэдээлэл хүргэж ажилласан. Мөн Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар хэрэгжиж буй &quot;Тэрбум мод&quot; хөдөлгөөнд нэгдэж, мод тарих, зэрлэг байгалийн экосистемийг хамгаалахад манай сургуулийн хамт олон, суралцагч, төгсөгч бүр өөрийн хувь нэмрээ оруулдаг. Мөн нийгэм, олон нийтэд эерэг нөлөө үзүүлэх, оролцоог нэмэгдүүлэхэд манлайлж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Ерөнхийлөгчийн тамгын газар болон Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газраас зохион байгуулсан &ldquo;Бүх нийтээр мод тарих үндэсний өдөр&rdquo;, МУ-ын &ldquo;Тэрбум мод&rdquo; үндэсний хөдөлгөөнийг хэрэгжүүлэх ажлын хүрээнд БШУ-ны салбарын байгууллагууд &ldquo;Баянгол Агропарк&rdquo; цэцэрлэгт хүрээлэнд мод тарьсан бөгөөд СЭЗИС 90 ш хайлаас мод суулгаж оролцлоо. Мөн оюутнууд сайн дурын ажлын хүрээнд Улаанбаатар хотын Захирагчын ажлын албанаас зохион байгуулж байгаа &ldquo;ХОТОО УГААЯ&rdquo; аянд хамтран оролцсон.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон. Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. 
	Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. 
	Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Ерөнхийлөгчийн санаачилсан Тэрбум мод аяны хүрээнд хамт олноороо X, V сард мод тарьдаг</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай сургууль нь Хоол, хүнсний талаарх баримтлах бодлогын хүрээнд хоол хүнсний аюулгүй байдал, эрүүл ахуйн шаардлага, хяналт үнэлгээний үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг. Сургуулийн хотхон дотор эрүүл, чанартай, аюулгүй баталгат хоол хүнсээр хангах боломжийг бүрдүүлэх зорилгоор холбогдох ресторан, зоогийн газрууд, кафе зэрэг гэрээт байгууллагуудтай хариуцлагын гэрээ хийж, хяналт тавьж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлалд нийцсэн сургалтын үйл ажиллагааг эрхлэн явуулахдаа байгаль орчныг хамгаалах ялангуяа устах аюулд орсон биологийн төрөл зүлийг хамгаалах зорилгоор өөрийн сургуулийн бэлэн тэмдэгээр Цоохор ирвэсийг бэлэгдэж байгаа нь нөгөө талаас энэ амьтныг хамгаалахад уриалга болгон нийтэд сурталчилж байгаа</li>
	<li style="text-align: justify;">Social Creatinnovation төслийн хүрээнд Завхан гол дагуу байгалийн экосистемийг хамгаалах, байгалийн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх төсөл хөтөлбөр санал болгон ажиллаж байна. Мөн сургалтын хөтөлбөрийн хүрээнд байгаль хамгаалал, нөөцийн тогтвортой ашиглалт зэргээр хичээлийн хөтөлбөр санал болгодог. 
	Үүнд : Байгалийн аялал жуулчлалын менежмент, Эко аялал жуулчлалын менежмент, Хүрээлэн буй орчны менежмент, экологи байгаль хамгаалал зэрэг хичээлүүдийн хөтөлбөрийг санал болгодог. Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг магистрын хөтөлбөрийн сургалтын төлөвлөгөөнд тусгагдсан хичээлийн агуулга: 
	Хүрээлэн буй орчны нөхөн сэргээлт: Байгалийн нөөцийн ашиглалт, хамгаалалтын түвшинд үнэлгээ өгч тодорхойлолт гаргах, элэгдэл, эвдрэл, доройтол, бохирдлын зэргийг тодорхойлох тэдгээрийг багасгах, бууруулах, нөхөн сэргээх арга хэлбэрийг тодорхойлж хамгаалах, нөхөн сэргээх зардлыг тооцоолох 
	Байгаль орчны нөлөөлөх байдлын үнэлгээ: Нийгмийн үйлдвэрлэл, үйлчилгээг явуулахад хүрээлэн буй орчны нөөцүүд болох газар, газрын хэвлий түүний баялаг, хөрс, ус, агаар, биологийн төрөл зүйлд үзүүлэх сөрөг нөлөөг бууруулах инженерийн шийдэл, эдийн засгийн тооцоолол бүхий оновчтой хувилбарыг боловсруулах 
	Байгаль орчны бодлого, эрхзүй: Улс орны хөгжлийн урт, дунд, богино хугацааны хөгжлийн бодлого болон нийгмийн харилцааг зохицуулж буй эрх зүйн хэм хэмжээний өөрчлөлтөд задлан шинжилгээ хийж эдийн засгийн үр дагаврыг математик илэрхийллээр гаргах, дүн шинжилгээ хийх</li>
	<li style="text-align: justify;">Орон нутгийн манлайлалын хөтөлбөрийн хүрээнд Завхан аймаг, Архангай аймгийн хүрээнд аялал жуулчлалыг тогтвортой хөгжүүлэх бичил төсөл ажлуудыг санаачлан судалгаа хийлгэж байна. Цаашид эдгээр аймгуудын хүрээнд хийгдсэн судалгааг хэрэгжүүлэх ажилд анхаарч ажиллаж байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Аялал жуулчлалаар дамжуулан говийн экосистем болон биологийн олон янз байдлыг тогтвортой хадгалахад чигэлсэн олон улсын төсөл хөтөлбөрт оролцдог.</li>
	<li style="text-align: justify;">Дашцэрэн Цамбаа Багшаа тэрбум мод үндэсний хөтөлбөртэй холбоотой хийж буй ажил, ажлын төлөвлөгөө байвал явуулж өгөөрэй.</li>
</ul>

SDG02.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #2: Өлсгөлөнг зогсоох&nbsp;

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Хог хаягдыг ангилан ялгах, дахин боловсруулах, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах хөтөлбөр, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд Сургуулийн кампус орчмоос гарч буй хүнсний хаягдлын хэмжээг тооцоолохдоо сургуульд үйл ажиллагаа явуулж буй цайны газар, киоскын хүнсний хаягдлын дундаж хэмжээг ашигладаг. Цаашдаа хүсний хаягдлын хэмжээг илүү сайн хэмжих зорилгоор оюутан сурагч, багш ажилчид, холбоотой талуудыг хог хаягдлаа ангилан ялгах орчин нөхцөл, мэдээллээр ханган ажиллаж байна. Тухайлбал хамт олон, оюутан суралцагчид, олон нийтэд зориулж хог хаягдлын талаарх цогц мэдээллийг үе шаттай бэлтгэн хүргэсэн. 2022 онд цаас, картоны ангилал, шил, лаазны ангилал, хуванцар, гялгар уутны ангилал, аюултай хаягдал, бусад хогны ангилал, хог ангилахад анхаарах зүйлс гэх зэрэг сэдвүүдээр мэдээлэл бэлтгэн хүргэсэн байна. Холбогдох журам, бодлогын баримт бичгийн шалгуурт хамаарах заалтуудыг англи хэлэнд орчуулан хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Суралцагч+Багш+Ажилтан 4436+271 багш ажилтантай гэсэн (үүний 142 нь багш)</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Сургуулийн хэмжээнд гарч буй хүнсний хаягдлыг хэмжих, бууруулах ажлын хүрээнд түрээслэгчидтэй /цайны газар/ байгуулах гэрээнд хэд хэдэн нэмэлт өөрчлөлтийг оруулахаар төлөвлөн ажиллаж байна. Цайны газартай хамтран сар бүр оюутнуудааас сэтгэл ханамж, хагядлын тухай санал асуулга авах, цайны газраас гарч буй хаягдлын хэмжээг сар бүр авах, түүн дээр үндэслэн хоолны цэсэнд өөрчлөлт оруулах, үр дүнг үнэлэх гэх мэт. Мөн сургуулийн хэмжээнд хамгийн өргөн хэрэглээний хүнсний хаягдал болох кофены шаар, нэг удаагын аягыг ашиглан тасалгааны ургамал тарих, бордоо хийхийг багш, ажилчиддаа уриалан ажиллаж байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Хуванцар хог хаядлын хэмжээ болон нэг удаагийн хоолны хэрэгсэлийг бууруулах зорилгоор сургуулийн лого бүхий хоолны модон хэрэгсэл, хоолны савыг хэрэглэх уриалга болох төслийг СЭЗИС-ийн Энтрепренер хөтөлбөрийн 1р курсын оюутнууд санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Сургуулийн стратеги зорилтын хүрээнд, мөн судалгааны гол чиглэлүүдийг хөгжүүлэх хүрээнд Орон нутгийн иргэдийг чадавхжуулах, мэдлэг боловсролыг дээшлүүлэх, хөгжүүлсэн бүтээгдэхүүн дээр дэмжлэг үзүүлэхтэй холбоотойгоор мэргэжлийн холбоод, эрдэмтэн судлаачид, орон нутгийн үзасаг захиргаатай түншлэл байдлаар хамтран сургалт, арга хэмжээг тогтмол зохион байгуулдаг. Тайланд хүнсний аюулгүй байдлыг хангахтай холбоотой сургалттай холбоотой мэдээллийг нотлох баримтаар хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Завхан аймгийн нутгийн сорт болох Улиастай сортын сармисны үрийг сонгож сайжруулах зорилгоор туршилтын талбайд тарьж, үрийг шинээр бэлтгэх төслийг орон нутгийн иргэдийн оролцоотойгоор 2021 оны 4 сарын 25-нд эхлүүлэв. Судалгааны ажлын удирдагч, ментороор Монгол улсын гавъяат агрономич, доктор, профессор Д.Волоож ажиллаж 99 тариаланчдад Тарилтын технологийн талаар зөвлөгөө өгч ажиллав. СЭЗИС-ийн Салбар дундын судлалын тэнхимийн зөвлөх профессор Д.Волоожийн удирдлагаар доктор Ю.Хорлоо 2021 оны 4 сарын 25-аас 9 сарын 5&ndash;ны хооронд Завхан аймгийн Улиастай хотын Өндөр дэнжийн тариалангийн 1 га талбайд Улиастай сортын сармис тариалж туршилт судалгааг амжилттай хийж гүйцэтгэв.</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай сургууль нь 2021 оны 09 сарын 01-ний өдөр СЭЗИС-ийн Ректорын А/248 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралтаар баталсан &quot;СЭЗИС-ийн Хүнсний талаар баримтлах бодлого&quot; хэрэгжүүлж эхэлсэн. Энэхүү бодлогын хүрээнд хамтан ажиллаж буй цайны газар, буфетийн үйлчилгээ эрхэлдэг байгууллагудтай хамтран орон нутгийн малчид, тариаланчид болон хүнсний үйлдвэрлэгчдээс эрүүл чанартай хоол хүнс хувалдан авах, тогтвортой хамтран ажиллах боломжийг олгодог. Энэ нь чанартай эрүүл, аюулгүй хүнсээр үйлчлэх боломжийг хангадаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай сургууль нь 2021 оны 09 сарын 01-ний өдөр СЭЗИС-ийн Ректорын А/248 тоот тушаалын нэгдүгээр хавсралтаар баталсан &quot;СЭЗИС-ийн Хүнсний талаар баримтлах бодлого&quot; хэрэгжүүлж эхэлсэн. Бид энэхүү бодлогын хүрээнд хамтан ажиллаж буй цайны газар, буфетийн үйлчилгээ эрхэлдэг байгууллагудтай хамтран орон нутгийн малчид, тариаланчид болон хүнсний үйлдвэрлэгчдээс эрүүл чанартай хоол хүнс хувалдан авах, тогтвортой хамтран ажиллах боломжийг олгодог. Энэ нь чанартай эрүүл, аюулгүй хүнсээр үйлчлэх боломжийг хангадаг.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт 
Дэлхий дээр 820 сая хүн хоолоо хаанаас олж идэх вэ гэсэн асуулттай өдөр бүр тулгардаг гэдгийг та мэдэх үү? 

Эсрэгээрээ 2.1 тэрбум хүн таргалалттайгаа тэмцэж байна.

Нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх

<ul>
	<li>Замын цагдаагийн газартай хамтран дунд сургуулиудын орчинд байгаа явган хүний гарцуудад ажиллаж, сурагчдыг гарцаар аюулгуй гарахад туслах</li>
	<li>Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх (цахим гэмт хэрэг, xap тамхи, PC тоглоомонд донтох гэх мэт) зорилгоор үе тэнгийхэндээ мэдээлэл өгөх, нөлөөллийн ажлуудыг санаачлан хийх</li>
</ul>

23.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #16: Энх тайван, шударга ёсыг цогцлоох

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Удирдах зөвлөлд үүсгэн байгуулагчид болон бүх оролцогч талын төлөөлөл байдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Оюутны холбоо нь Санхүү Эдийн Засгийн Их Сургуулийн оюутны нийтлэг хүсэл эрмэлзлэлийг илэрхийлсэн, тэдний үүсгэл санаачлагад тулгуурласан, аливаа улс төрийн нам эвсэл болон бусад хөндлөнгийн этгээдээс хараат бус, бие даасан, ашгийн төлөө бус, гишүүддээ үйлчилдэг, СЭЗИС-тай байнгын харилцаа, хамтын ажиллагаа бүхий Төрийн бус Байгууллага юм.</li>
	<li style="text-align:justify">Зохион байгуулалтай гэмт хэрэг, авлига, хээл хахуулийн эсрэг Монгол Улсын хууль, төрөөс баримтлах бодлого батлагдан хэрэгждэг. Манай сургууль Авлигын эсрэг хууль, бодлогын хүрээнд жил бүрийн үйл ажиллагаандаа тодорхой зорилтуудыг тусган хэргжүүлдэг. Мөн &quot;Дэлхийн ёс зүйн өдөр&quot;-ийг тэмдэглэн өнгөрүүлж, олон талт үйл ажиллагааг зохион байгуулж, гэмт хэрэг, авлига, хээл хахуулийн эсрэг тэмцэж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС-ийн Эрдмийн зөвлөл нь &quot;СЭЗИС-ийн Эрдмийн зөвлөлийн журам&quot;-ын дагуу эрдэмтэн судлаачид, багш нарын эрдмийн эрх чөлөөг хангах бодлого, үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулж ажилладаг. Стратегийн төлөвлөгөө 2021-2031 урт хугацааны бодлогод эрдмийн эрх чөлөөг дээдэлсэн зорилтуудыг хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь БШУЯ-ны дэмжлэгтэйгээр эрдэмтэн, судлаачдыг өөрсдийн бүтээлийг зэх зээлд нэвтрүүлэх, эдийн засгийн эргэлтэнд оруулах, үнэ цэнэ бий болгохтой холбоотой мэдлэг, чадварыг хөгжуулэх үүднээс &quot;Судлаач энтрепренер&quot; хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж сургалт зохион байгуулсан.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Орон нутгийн иргэд, хөндлөнгийн оролцогч талуудыг сургуулийн үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, хамтран ажиллах хүрээнд төгсөгчдийн холбоог байгуулж, сургуулийн үйл ажиллагаанд оруулдаг ба үүнээс гадна ШУТ сан, ШУАкадемитэй санамж бичиг байгуулж, шинжлэх ухааны судалгаа, сургалт, болон бусад холбогдох үйл ажиллагаанд оролцуулах, хамтран ажиллах зорилготой юм.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь Стратеги төлөвлөгөөнд туссан Засаглал, нийгмийн үр нөлөөг бэхжүүлэх зорилтын хүрээнд болон Хөдөлмөрийн дотоод журамд тусгагдсан аливаа гэмт хэрэг, зөрчил, авилга зэрэг хууль бус үйл ажиллагаа явуулах байх бүх талын боломжийг ханган ажилладаг. Мөн Авлигатай тэмцэх газраас гаргсан зөвлөмж, ном, гарын авлагыг мөрдлөгө болгон ашиглада. Үүний агуулыг авч үзвэл Монгол Улсад шударга ёсыг бэхжүүлэх, байгууллагын үйл ажиллагааны нээлттэй, ил тод байдлыг хангах, хүнд суртал, чирэгдлийг арилгах, авлигын гэмт хэргийг илрүүлэх, авлигаас урьдчилан сэргийлэх, авлигын эсрэг олон нийтийг соён гэгээрүүлэх ажлыг зохион байгуулах талаар ажил зохион байгуулж, хариуцлагаын тогтолцоог хөгжүүлдэг.</li>
	<li style="text-align:justify">1. Орон нутгийн иргэд, хөндлөнгийн оролцогч талуудыг сургуулийн үйл ажиллагаанд татан оролцуулах, хамтран ажиллах хүрээнд төгсөгчдийн холбоог байгуулж, сургуулийн үйл ажиллагаанд оруулдаг ба үүнээс гадна ШУТ сан, ШУАкадемитэй санамж бичиг байгуулж, шинжлэх ухааны судалгаа, сургалт, болон бусад холбогдох үйл ажиллагаанд оролцуулах, хамтран ажиллах зорилготой юм. 2.СЭЗИС болон Шинжлэх Ухааны Академийн хамтын ажиллагааны хүрээнд Монгол улсад анх удаа хэрэгжүүлж буй эрдэмтэн, судлаачдын энтрепренер ур чадвар, сэтгэлгээг хөгжүүлэх, шинжлэх ухааны нээлт, шинэ бүтээл, технологийг инновац болгон хувиргах, зах зээлд нэвтрүүлэх чадавхийг бэхжүүлэхэд чиглэсэн &ldquo;Academic Entrepreneurship-Эрдэмтэн энтрепренер&rdquo; цогц хөтөлбөрийн арга хэмжээг нээж, боломжит хамтын ажиллагааны талаар санал солилцлоо.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь хамт олон бодлого боловсруулах, судалгаа эрдэмшинжилгээ, инновац хөгжүүлэх талаар орон нутгийн, бүс нутгийн болон засгийн газар, тусгай мэргэжлийн зөвлөлүүдэд манай сургуулийн эрдэмтэн судлаачид, багш нар зөвлөгөө өгөх, хамтран ажилладаг. Жишээлбэл: Б.Мөнхбаяр Санхүүгийн зохицуулах хорооны Бичил санхүүгийн бодлогын зөвлөл, Send box зөвлөл, Ю.Хорлоо МУ-ын Ерөнхийлөгчийн дэргэдэх Био аюулгүйн үндэсний зөлөл, Ц.Батсүх Монгол банкны Мөнгөний бодлогын хорооны хараат бус гишүүн, Д.Гэрэлмаа БМИҮЗ-д Дээд боловсролын магадлан итгэмлэх комиссын дарга, Г.Гантулга Сангийн яамд Нягтлан Бодох Бүртгэл, Аудитын Стандартын Хороо /Оронтооны бус/ нар ажиллаж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">1. Манай сургуул ТХЗ-ын хэрэгжүүлэх үндсэн чиглэл болох &quot;Боловсрол хүн бүрт&quot; гэсэн үзэл санаар баримталж ажилладаг. Иргэд, олон нийтийн боловсролыг дэмжихэд зориулсан Хөгжлийн семинар, нээлтэй лекц, семинар, хэлэлцүүлэг зохион байгуулах, оюутан засуулсын олон клубуудийн үйл ажиллагааг дэмжих, олон талт сэдвүүдээр подкастууд бэлтгэн хүргэх гээд маш олон ажил хийж хэрэгжүүлдэг. 2.СЭЗИС нь Монгол банктай хамтран хууль зүйн салбарт эрх зүйн эдийн засгийн дүн шинжилгээ (Economic Analysis of Law)-ний аргыг нэвтрүүлэхэд чиглэсэн онол, практикийн асуудлаар &ldquo;Эрх зүйн эдийн засгийн дүн шинжилгээний орчин үеийн чиг хандлага&rdquo; сэдэвт эрдэм шинжилгээний бага хурал болон дэлхийн тэргүүлэх эрдэмтдийн цуврал лекцийг зохион байгуулсан.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС-ийн өнөөгийн түвшинд хүрсэн хамтын ажиллагааг хадгалах, өргөжүүлэх, цар хүрээг нэмэгдүүлэх, түншлэлийн нэгдсэн бодлоготой. 
	Бодлогын зорилго нь: 
	&bull; Судалгаанд суурилсан бизнес хөгжих орчин нөхцөлийг бүрдүүлэхэд хувь нэмэр оруулах, төр засагт зохистой, хэрэгжихүйц бодлого боловсруулахад туслах, хамтарсан санал оруулахад чиглэж ажиллана. 
	&bull; СЭЗИС-ийн 2031 он хүртэлх стратегийн төлөвлөгөөнд тусгасан зорилтуудыг хэрэгжүүлэх, дэмжих зорилгоор гадаад, дотоод хамтын ажиллагааг эхлүүлэх, хөгжүүлэх, үр дүнг нэмэгдүүлэх байгууллагатай хамтран ажиллана. 
	&bull; Тогтвортой хөгжлийн бодлогод нийцсэн ажлуудыг далайцтай хамтран гүйцэтгэн, өөрсдийн нэр хүнд, цар хүрээг үндэсний болон олон улсын хэмжээнд өсгөхөөр бат бэх хамтын ажиллагаа, түншлэлийг урт хугацаанд бий болгоно. 
	Өнөөдөр хамтын ажиллагаатай дараах төрийн байгууллагууд байна. Үүнд: БШУЯ, ШУА, Төрийн банк, СЗХ, Улсын төв Нэгдүгээр эмнэлэг, БОАЖЯ, Монгол банк, НЗДТГ, Завхан аймгийн ЗДТГ</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь улирал бүр салбар бүрийн эксперт, мэргэжилтнүүдтэй хамтран тулгарч буй асуудлын шийдлийг олох зорилгоор олон талын оролцоот хэлэлцүүлэг, арга хэмжээнүүдийг зохион байгуулдаг. <a href="https://www.handong.edu/eng/news/news/?mode=view&amp;id=39406&amp;group=0">https://www.handong.edu/eng/news/news/?mode=view&amp;id=39406&amp;group=0</a></li>
</ul>

10.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилm #3: Эрүүл мэндийг дэмжих&nbsp;

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд суралцагчдын эрүүл ахуй, хоол тэжээл, гэр бүл төлөвлөлт, спорт, биеийн тамирын дасгал, хөгшрөлт зэрэг эрүүл мэндийг дэмжих ажлыг СЭЗИС-ийн &quot;Бие бялдарын хүмүүжлийн хичээл&quot; заавал судлах хичээлээр олгодог. Оюутнууд нь суралцах хугацааны 2-6-р улиралдаа Гар бөмбөг, Сагсан бөмбөг, Байт харваа, Иога, Ширээний теннис 1кр цаг хичээлүүдээс дурын нэг хичээлийг заавал сонгон суралцдаг. Батлагсан сургалтын төлөвлөгөөг хавсаргав. 
	Мөн суралцагч оюутнуудын эрүүл мэнд, бие бялдарын хөгжлийг дэмжих үүднээс шинэ элсэгч буюу 1р курсын оюутнууд, төгсөх курсын оюутнуудын гэсэн ангилалаар спортын уралдаан тэмцээнийг жил бүр зохион байгуулдаг. Сагсан бөмбөг, Гар бөмбөгийн сургуулийн шигшээ багтай бөгөөд МУ-ийн их дээд сургуулийн оюутнуудын спорт наадамд жил бүр амжилттай оролцдог. 
	Мөн &quot;Дэлхийн ёсзүйн өдөр&quot;-ийн хүрээнд явган аялал, эрүүл хооллолтын талаар лекцийг мэргэжлийн хоол зүйч урьж сургалт лекц зохион байгуулдаг. Эдгээр ажлыг цаашид орон нутгийн байгууллагуудтай хамтран олон нийтэд, ард иргэдэд хүргэх талаар судалгаа хийж ажиллаж байна. Холбогдох журам, бодлогын баримт бичгийн шалгуурт хамаарах заалтуудыг англи хэлэнд орчуулан хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">Сургуулийн биеийн тамирын зааланд сагсан бөмбөг, волейбол, байт харваа, ширээний тэннис зэрэг хичээлүүд хуваарийн дагуу ордог. 
	Хичээлийн бус цагаар сургуулийн шигшээ багууд бэлтгэл хийдэг бөгөөд оюутан, багш ажилчдын тэмцээн уралдаан зохион байгуулдаг. Сургуулийн багш ажилчид долоо хоногтоо хуваарийн дагуу 2 өдөр спортоор хичээллэх боломжтой. 
	Үүнээс гадна хичээлийн бус цагаар орон нутгийн иргэд, орон нутгийн сургууль, олон нийт түрээслэн ашиглах боломжтой бөгөөд түрээсийн төлбөрийг жил бүр ректорын тушаалаар батладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд Бакалаврын сургалтын албанд суралцагчдад сэтгэлзүйн зөвлөгөө өгөх, сэтгэлзүйн мэдлэг олгох чиг үүрэг бүхий сэтгэлзүйч &quot;ОЮУТНЫ ЗӨВЛӨХ&quot; ажилдаг. Сэтгэлзүйч нь оюутны холбоотой хамтран СЭЗИС-ийн youtube channel-аар дамжуулан улирал бүр &quot;Сэтгэл гутрал, стресс гэж юу вэ?&quot; подкаст хийдэг. Мөн СЭЗИС-ийн, Бакалаврын сургалтын алба ОУын их сургуулиудын сэтгэлзүйн эрүүл мэндийн өдрийг тохиолдуулан &ldquo;UFE Mental Care Day&rdquo; үйл ажиллагааг &quot;It&#39;s okay to not be okay&quot; уриан дор МУИС-ийн Боловсрол сэтгэл судлалын тэнхимийн 3-р курсийн оюутнуудтай хамтран зохион байгуулсан. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.СЭЗИС-ийн Боловсролын сургууль нь бакалаврын түвшинд &quot;Сэтгэл судлал&quot; хөтөлбөрөөр сургалт эрхэлдэг бөгөөд тус хөтөлбөрөөр суралцагчид нь Боловсролын сэтгэл зүйч, Сэтгэц оношилгоо, Сэтгэл зүйн зөвлөгөө, засал чиглэлээр мэргэшин суралцаж төгсдөг.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд 2 дах жилдээ Дэлхийн ёс зүйн өдөр (Global ethics day)-ийг олон нийт, СЭЗИС-ийн багш ажилтан, суралцагч оюутнууд гэсэн 3 түвшинд өргөн цаг хүрээтэйгээр тэмдэглэдэг бөгөөд үүний нэг нь &quot;Зөв цэнэг&quot; аян юм. Тус аянаар дамжуулан сургуулийн орчимд тамхи /vape/ татахгүй байх, эрүүл зөв хооллох, суралцах орчиноо бохирдуулахгүй байх г.м. эерэг үйлдэлд уриалсан үйл ажиллагаа зохион байгуулдаг төдийгүй Дэлхийн ёс зүйн өдрийн нийт үйл ажиллагаа нь Тогтвортой Хөгжлийн Зорилтын 2,3,10,12,16 дах зорилтыг тус тус дэмжсэн. Холбогдох үйл ажиллагаануудын талаарх мэдээллүүдийг хавсаргав. СЭЗИС-ийн Оюутны ёсзүйн дүрмийн 3.10 дах заалт болон тус дүрмийн нэмэлт хавсралтын 2.4 дэх заалтад сургууль, анги танхим, оюутны дотуур байрны ойр орчимд тамхи татахыг хатуу хориглосон тухай тусгасан байдаг.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь суралцагчид, үйлчлүүлэгчид, хамт олоны эрүүл мэндэд онцгой ач холбогдол өгч ажилладаг. СЭЗИС нь Улсын нэгдүгээр төв эмнэлэгтэй хамтран ажиллах санамж бичиг байгуулсан ба, энэ хүрээнд эрүүл мэндийн байгууллагын үйл ажиллагаанд санхүүгийн болон менежментийн зөвлөгөө өгч ажиллах, сургалт судалгаагаар хангах, сургуулийн багш ажилчдыг эрүүл мэндийн цогц үйлчилгээгээр хангах гэх мэт маш олон ажлуудыг хамтран хэрэгжүүлж ажилладаг.&nbsp;&nbsp;Магистрын сурагцагчидтай хамтран сургуулийн хэмжээнд бүх нийтээрээ сайн дурын үндсэн дээр цусаа хандивлах, донорын өдөрлөг арга хэмжээг зохион байгуулсан-2022 он&nbsp;&nbsp;Багш, оюутнуудын дунд &quot;Сэтгэл засалч-Сэтгэл зүйч&quot; анагаах ухааны багш, эмч Р.Энхтүвшин багшаар хэлэлцүүлэг хийсэн 2022 он&nbsp;<a href="https://www.facebook.com/groups/409838102380448/permalink/5291511284213081/ https://www.facebook.com/groups/409838102380448/search/?q=ariunzaya%20batmunkh https://www.facebook.com/groups/409838102380448/permalink/4419350024762549/">https://www.facebook.com/groups/409838102380448/permalink/5291511284213081/ https://www.facebook.com/groups/409838102380448/search/?q=ariunzaya%20batmunkh https://www.facebook.com/groups/409838102380448/permalink/4419350024762549/</a></li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь багш, ажилтан, ажилчид болон суралцагч оюутнуудын эрүүл мэнд, бие бялдарын хөгжлийг дэмжих үүднээс биеийн тамирын дасгал хөдөлгөөн, спортын уралдаан тэмцээнийг тогтмол зохион байгуулдаг. 
	Мөн хоол болон ундааны (food and beverage) шим тэжээлийн үзүүлэлт, түүний зохистой харьцаа, чанарыг алдагдуулахгүйгээр хүнсний бүтээгдэхүүнийг боловсруулж амт чанартай хоол, ундаа хийх арга технологийн ач тусыг таниулан чиглүүлэх агуулга бүхий хичээлийг аялал жуучлал, зочлох үйлчилгээ менежмент хөтөлбөрийн оюутнуудад заадаг. Улиастай сортын сармисанд эфирийн тос, фермент, органик хүчил, нүүрс ус, уураг, кальци, төмөр, магни, фосфор, кали, натри, цайр, селен, манган агуулагдахаас гадна А, В, С амин дэмийн агууламж өндөртэй. СЭЗИС-ийн Салбар дундын судлалын тэнхимийн зөвлөх Доктор, профессор Д.Волоожийн судалгаагаар Улиастай сортын сармисны биологийн идэвхит бодисын агууламж нь Хятад улсаас импортлодог цагаан сармисаас 6-9 дахин илүү өндөр агууламжтай болохыг тогтоосон. Иймд Завхан аймгийн Улиастай сортын сармисны сортыг шинэчлэн сайжруулах зорилгоор 2021 оны зун 1 га талбайд тариалж туршилт судалгааны ажлыг хийж, сармис тариалагч 99 өрхөд тариалалтын технологийн талаар сургалт, зааварчилга өгсөнөөр орон нутгийн иргэдийн эрүүл мэндийг дэмжих, хүнсний аюулгүй байдлыг хангах чиглэлээр үр дүнтэй төсөл хэрэгжүүлсэн.</li>
	<li style="text-align:justify">Мөн СЭЗИС-н дэргэдэх Эрхэм баян эрдэм ерөнхий боловсролын сургуулийн сургалтын үйл ажиллагааг хэвийн явуулах зорилгын хүрээнд заал тасалгаа түрээслэх, багш ажилчдыг бие бялдаржуулах төвөөр үйлчэх бололцоог олгодог.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь оюутны төлөвшил, хувь хүний болон мэргэжлийн хөгжлийг дэмжих зорилго бүхий Оюутны хөгжлийн бодлоготой бөгөөд тус бодлогын баримт бичгийн дагуу оюутанд эрүүл мэндийн боловсрол, мэдлэг мэдээлэл олгох, эрүүл мэндийг нь дэмжсэн аян, үйл ажиллагааг тогтмол зохион байгуулдаг&nbsp;БЗД-ийн эрүүл мэндийн төв, БЗД-ийн нийгмийн даатгалын хэлтэс, Монос эмийн сан, СЭЗИС-ийн Бакалаврын сургалтын алба, Оюутны холбоо, Оюутны клубуудээс санаачлан зохион байгуулсан эрүүл мэндийн өдөрлөг, дархлаа дэмжих сарын аяны зураг, мэдээллийг хавсаргав. Мөн оюутны төлөвшил, хувь хүний болон мэргэжлийн хөгжлийг дэмжих зорилго бүхий СЭЗИС-ийн Оюутны хөгжлийн бодлого, үйл ажиллагааны төлөвлөгөөг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь Сэтгэл судлалын үндэсний төвтэй жил бүр хамтын ажиллагааны гэрээ байгуулан ажилладаг бөгөөд гэрээний дагуу багш, оюутнуудад сэтгэл заслын зөвлөх үйлчилгээ үзүүлдэг. Тус үйлчилгээнд хамрагдсан багш, оюутны мэдээлэл нь нууцын зэрэглэлтэй байдаг. СЭЗИС-ийн сэтгэл судлал сохирхогч оюутнуудын &quot;Оюуны хээ&quot; клуб сэтгэл судлалын олон талт арга хэмжээ зохион байгуулдаг.&nbsp;Мөн Магистрын хөтөлбөрийн оюутнууд Dontlooshdee төслийг хэрэгжүүлсэн ба Энэхүү төсөл нь интернет хэрэглэгчдийг гар утас, дэлгэцэнд донтохоос урьдчилан сэргийлж, тэдэнд интернет орчны хязгаартай, зөв хэрэглээг сурталчлах, интернетэд өнгөрүүлж буй цагаа хянах, цагийг үр бүтээлтэй өнгөрүүлэхэд уриалах замаар хүмүүсийн сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд зориулсан мэдлэг болохуйц мэдээлэл, зөвлөмжүүдийг хүргэх зорилготой.</li>
	<li style="text-align:justify">&quot;Эрүүл орчин - Тамхины хяналтын тухай&quot; хэлэлцүүлэг болж өндөрлөлөө. СЭЗИС Дэлхийн ёс зүйн өдрийг (Global ethics day) угтсан үйл ажиллагааны хүрээнд эрүүл орчин бүрдүүлэхэд хувь нэмэр болох, бусдын эрх ашгийг хөндөхгүйгээр тамхины хэрэглээний асуудлыг зохицуулан шийдвэрлэх арга замыг тодорхойлох зорилготой &quot;Эрүүл орчин -Тамхины хяналтын тухай&quot; хэлэлцүүлгийг багш, ажилтан, оюутнуудын хүрээнд зохион байгуулсан. Хэлэлцүүлгээр өнөөгийн нөхцөл, тулгамдах асуудал, шийдлийг олоход туслах дотоодын болон гадаадын их дээд сургуулиудын туршлага, эрдэм шинжилгээний судалгааны ажлын үр дүнг танилцуулж, багш, ажилтан, оюутнууд өөрсдийн байр суурийг дундыг баримтлах, эсрэг, дэмжих гэсэн 3 жигүүрт хуваагдан илэрхийлсэн.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

1990 онтой харьцуулахад өдөрт 17,000-аар цөөн хүүхэд эндэж байгаа ч жилд таван сая-аас дээш хүүхэд 5 нас хүрэхээсээ өмнө эндэж байна.&nbsp;

Өдгөө 400 сая гаруй хүн эрүүл мэндийн наад захын үйлчилгээ авч чадахгүй хэвээр байна.

Монгол Улсад нийт нас баралтын шалтгааны 58.7 хувийг зүрх судасны өвчин, хорт хавдар зэрэг өвчин эзэлж байна.

Хүн амьдрах хугацаандаа байгаль дэлхийд хэр ачаалал үүсгэж, хэрэглээ талаасаа ямар ул мөр үлдээж байгааг тооцох нь сонирхолтой бөгөөд чухал ач холбогдолтой юм.&nbsp;

Нүүрстөрөгчийн ул мөр (carbon footprint) хэмээх ойлголт сүүлийн жилүүдэд дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлттэй тэмцэхэд өргөн хэрэглэгдэх болж, хэрэглээнд нэвтэрч эхлээд байна.

&nbsp;

Зорилтот бүлгүүдэд чиглэсэн ажлууд

Хөгжлийн бэрхшээлтэй/тэргэнцэртэй иргэдэд туслах. Үүнд:

<ul>
	<li>Бичиг хэргийн ажлыг цэгцлэх, компьютерт шивэх, ажил болон гэртээ ирж очиход туслах, байгууллагын өдөр тутмын үйл ажиллагаанд шаардлагатай туслалцаа үзүүлэх</li>
	<li>Сургуульд ирж, очиход нь туслах</li>
	<li>Шалгалт болон лекцийн тэмдэглэл хөтөлж, уншиж, бичихэд нь туслах</li>
	<li>Номын сангаас ном, сэтгүүл, дипломын ажил зэргийг авахад нь туслах, дөхуулж өгөх</li>
	<li>Бие даалтын ажлаа хураалгах зэрэгт туслах</li>
	<li>Нэн ядуу хүмүүс асрамжийн газарт байгаа өндөр настан, хүүхдүүдэд, хорих ангид хоригдож буй хүмүүст сэтгэлийн дэм өгөх ажил зохион байгуулах ( урлагийн тоглолт хийх, уншсан ном, хувцас хандивлах г.м)</li>
	<li>Хараа болон сонсголын бэрхшээлтэй хүмүүст уншсан номныхоо талаар ярьж өгч санаа бодлоо хуваалцах, насанд нь тохирсон барель, аудио ном бүтээх</li>
</ul>

11.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #4: Чанартай боловсролыг дэмжих&nbsp;

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 3.1 зорилт болох &quot;Засаглал, нийгмийн үр нөлөө&quot;-г дэмжих бодлогын хүрээнд манай оюутан биш жилийн иргэд, олон нийтэд зориулсан компьютерын лаборатори, номын сан, онлайн сургалт, лекцэнд ҮНЭГҮЙ хамрагдах боломжийг сургуулийн кампус болон цахим сургалтын платформуудаар дамжуулан хамрагдах боломжийг нээлттэй бүрдүүлсэн. Мөн ажлын хүрээнд сургуулийн вэбсайтад байршуулсан тусгай цэсээр дамжин олон нийт нээлттэй нэвтэрэх цахим номын санг ашиглах боломжийг бүрдүүлсэн. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2022 онд Даатгал, Санхүү хөтөлбөрийн сургалтын хөтөлбөрийг шинэчлэх, салбарын мэргэжилтнүүдэд зориулсан богино болон дунд хугацааны сургалтын төлөвлөгөөг боловсруулах DACUM сургалт зохион байгуулагдлаа. Тус үйл ажиллагааны хүрээнд бизнесийн, санхүүгийн байгууллагын санхүүгийн мэргэжилтнүүдийн хэрэгцээтэй байгаа ажлын байрыг тодорхойлж, ажлын байр тус бүр дээр ажиллавруудыг тодорхойлж түүнд шаардлагатай мэдлэг, чадварыг нарийвчлан тодорхойллоо. 
	Мөн СЭЗИС нь олон нийтийн санхүүгийн боловсролыг нэмэгдүүлэх зорилгоор нийгмийн хариуцлагын хүрээнд Рио Тинто Монгол компанийн дэмжлэгтэйгээр хэрэгжүүлж буй &ldquo;Сэтгүүлчдэд зориулсан эдийн засаг, санхүүгийн сургалтыг зохион байгуулж байна. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;, 3.2 зөрилт зорилт болох &quot;Авьяас чадварын төлөрөл, түншлэлийн экосистемийн холбогч байх&quot;-ыг дэмжих бодлогын хүрээнд нээлттэй лекц семинар болон нийтийг хамарсан боловсролын арга хэмжээг тогтмол бүх нийтэд нээлттэй зохион байгуулдаг. Мөн холбогдох видео, мэдээ, мэдээллүүдийг бэлтгэн сургуулийн вебсайтууд, нийгмийн сүлжээгээр олон нийтэд хүргэдэг. Холбогдох нотлох баримтуудын үндсэн агуулгыг англи хэлээр бэлтгэн, өнгөөр тэмдэглэн хавсаргав.Түүнчлэн СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;, 3.2 зөрилт зорилт болох &quot;Авьяас чадварын төлөрөл, түншлэлийн экосистемийн холбогч байх&quot;-ыг дэмжих бодлогын хүрээнд олон нийтэд эдийн засаг, даатгал, санхүүгийн боловсрол олгохоор богино хугацааны сургалтын журмыг шинэчлэн баталж, байгууллагын захиалгат, ганцаарчилсан, мэргэшүүлэх, дүн дүйцүүлэх гэсэн 4 төрөл бүхий сертификаттай сургалтуудыг журмын 1.3.2 дах заалтын дагуу олон нийтэд нээлттэй зарлан, зохион байгуулж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;, 3.2 зөрилт зорилт болох &quot;Авьяас чадварын төлөрөл, түншлэлийн экосистемийн холбогч байх&quot;-ыг дэмжих бодлогын хүрээнд ТВ ярилцлага, Радио, Poolcast, Оюунтан подкаст We have a tradition to organize public days on occasion of national celebration days. It includes National Teacher&#39;s Day, Cultural Day, Water Day, Waste Day, Day for Decreasing Environmental Pollution and Science Day and organizes public lectures. Олон нийтэд зориулсан үйл ажиллагааг</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;, 3.2 зөрилт зорилт болох &quot;Авьяас чадварын төлөрөл, түншлэлийн экосистемийн холбогч байх&quot;-ыг дэмжих бодлогын хүрээнд ЕБС-ийн ахлах ангийн сурагчдад мэргэжил сонголтод нь дэмжэг үзүүлэх зорилгоор жил бүр НЭЭЛТТЭЙ ХААЛГАНЫ ӨДӨРЛӨГ, ЦАХИМ ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ зэрэг олон нийтэд санхүү, эдийн засгийн боловсрол олгох үйл ажиллагааг өргөн цар хүрээтэй зохион байгуулдаг. Мөн БШУЯ-аас зохион байгуулдаг олон нийтэд зориулсан БОЛОВСРОЛЫН ҮЗЭСГЭЛЭН ЯАРМАГ-т жил бүр оролцдог</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;, 3.2 зөрилт зорилт болох &quot;Авьяас чадварын төлөрөл, түншлэлийн экосистемийн холбогч байх&quot;-ыг дэмжих бодлогын хүрээнд Салбар дундын судлалын тэнхим нь &ldquo;ОРОН НУТГИЙН ХӨГЖЛИЙГ МАНЛАЙЛАГЧ&rdquo; магистрын хөтөлбөрийг Завхан аймагт хэрэгжүүлсэн. Орон нугийн хөгжлийг манлайлахад шаардлагатай стратеги, хэрэгжүүлэлтийг олон талт салбар дундын судлалын арга зүйд суурилан гүйцэтгэх, эдийн засаг, нийгэм, байгаль орчны тогтвортой ирээдүйн хөгжлийг хангах, тогтвортой бодлогыг боловсруулж хэрэгжүүлэх, мэдлэг, чадвар, хандлага бүхий мэргэжилтнийг бэлтгэх зорилготой хөтөлбөр юм. Мөн СЭЗИС-ийн олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулан мэдээ мэдээллийг олон нийтэд нээлттэй хүргэдэг. Холбогдох нотлох баримтуудыг хавсаргав.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Санхүү эдийн засгийн их сургууль нь өөрсдийн бүтээлийн сан болон бусад мэдээллийн эх сурвалжуудыг зөвхөн өөрсдийн оюутан, багш нартаа гэлтгүй холбоотой ажилдаг байгууллагуудад санал болгодог. Мөн олон нийтэд зориулан мэргэжилтнүүд, багш, эрдэмтдээс зөвшөөрлийн авч чиглэл бүрийн лекц, хөгжлийн семинар, эрдэм шинжилгээний хурлын илтгэлүүдийг видео бичлэг болон хэвлэмэл хэлбэрээр санал болгодог. Насан туршийн боловсролын чиг үүргийг СЭЗИС-ийн Тасралтгүй боловсролын төв хэрэгжүүлдэг. СЭЗИС нь насан туршин боловсролыг олгогод чиглэсэн үнэ төлбөргүй сургалтыг зохион байгуулдаг. Номын сан, эрдэм шинэилгээний танихим болон, цахим сангуудыг ашглах боложийг мөн бүрдүүлсэн. Зохих техник хэрэгсэл, орчин бүрдсэн байдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Манай их сургууль олон нийтэд зориулж сургууль дээрээ мэргэжлийн номын нээлт, эрдэм шинжилгээний хурал, салбарын хэлэлцүүлгүүд гэх мэт олон төрлийн үйл ажиллагаанууд зохион байгууллагддаг юм.Олон нийтэд зориулсан үйл ажиллагааг тэмдэглэлт өдрүүдэд зориулан зохион байгуулдаг уламжлалтай. Багш нарын өдөр, шинжлэх ухааны ажилтны дөр, соёлын өдөрлөгүүд, ёс зүйн өдөг, усны өдөр, хог хаягдал, орчны бохирдолыг бууруулах өдөр гэх мэт сургалтуудыг зохион байгуулдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Санхүү эдийн засгийн их сургууль урт хугацааны хөтөлбөрүүд санал болгохоо гадна хүн бүрт нээлттэй богино хугацааны эрчимжүүлсэн сургалтууд, тасралтгүй боловсрол, чадамжид суурилсан шаталсан виртуал хөтөлбөрүүдийг олон нийтэд нээлттэйгээр санал болгодог. UFE Centre for Continuing Education organizes and offers educational services and short-term training for local communities and organizations to support their capacity-building purposes.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь үндэсний хэмжээнд цахим сургалтын нэгдсэн талбарыг хөгжүүлэх замаар багшлахуй, суралцахуйн бүхий л үйл ажиллагааг энэхүү талбарт цаг хугацаа, орон зайнаас үр хамааран тасралтгүй явагдах боломжийг бүрдүүлсэн. Энэхүү талбарт боловсролын бүх шатны байгууллагууд, суралцагчид, баг нар хандан өөрт хэрэгцээт хөтөлбөрүүдээ сонгон суралцах боломжийг олгодог.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2022 онд байгууллагын соёлын бүрдэл, ёс зүйн кодекс /багш, ажилтны ёс зүй/ дүрмийг шинэчлэн баталсан. СЭЗИС-ийн Багш, ажилтны ёс зүйн дүрмийн 2.2.1 болон СЭЗИС-ийн Оюутны ёс зүйн дүрмийн 3.9 дэх заалтад хүнийг үндэс угсаа, шашин шүтлэг, нас хүйс, хэл яриа, арьсны өнгө, нийгмийн гарал, хөрөнгө чинээ, эрхэлсэн ажил, албан тушаал, үзэл бодол, боловсрол, мэргэжлийн хүрээнд хийх ажил үйлээр нь ялгаварлан гадуурхахгүй, бүгдэд суралцах, хөгжих, өөрийгөө илэрхийлэх адил боломж олгоно гэж тус тус заан мөрдөн ажиллаж байна.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Монгол Улсын хүн амын ядуурал нь хүн амын боловсролын түвшинтэй ихээхэн хамааралтай. Ядуу айл өрхийн хүүхдүүдийн дөнгөж 10 орчим хувь нь их дээд сургуулийн боловсрол эзэмшсэн байна.

Сайн үйлсийн хандивын ажлууд

<ul>
	<li>Гар урлалын эд зүйлс хийж борлуулах, олсон мөнгийг хандивлах</li>
	<li>Төсөл санаачилж, ном цуглуулж номын сан, байгууллага, хувь хүнд хандивлах</li>
	<li>Замын цагдаа, хот тохижилтын болон өөрийн сургуулийн үйлчилгээний ажилтнуудад халуун цай, аарц, сүү, чацаргана, аньс гэх мэт дархлаа сайжруулах хоол ундаар туслах</li>
</ul>

СЭЗИС нь &ldquo;Эко Сургууль Стратеги&rdquo;-ийн дагуу бакалаврын сургалтын алба болон Оюутны холбооноос санаачлан Шинэ жил зохион байгуулах багийн гишүүд, нийгмийн дадлага хийж буй оюутнуудын оролцоотойгоор СЭЗИС-ийн анхны цаас болон хуванцарын хаягдлыг дахин боловсруулах цэгт тушаaсан.

<ul>
	<li>Сургуулийн хүрээнд ном, хувцас, тоглоомын аянг зохион байгуулан 2019.12.27- ны өдөр 0-6 насны Хүүхдийн төв сувилалд хандавын орлогоороо хүүхдийн эхийн сүү орлуулагч, памперс, цуглуулсан ном, хувцас, тоглоомын хамтаар хандивлалаа.</li>
	<li>2019 оны 12-р сарын 26 нд Баянхошуунд шинээр нээгдэж буй номын санд, Автобусыг номын сан болгон тохижуулсан Баяраа өвөөд хандиваар цугларсан номыг тус тус хандивлав.</li>
</ul>

12.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #5: Жендерийн эрх тэгш байдлыг хангах&nbsp;

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС-ийн Бакалаврын хөтөлбөрийн элсэлт болон төгсөлчтийн үйл ажиллагааг зохион байгуулах ажлын төлөвлөгөө, комисс бүрэлдэхүүнийг Ректорын тушаалаар батлан хэрэгжүүлдэг бөгөөд Элсэгч-Төгсөчдийн тоон мэдээллийг БМТ гарган элсэлт, төгсөлтийн тайланд тусган боловсруулдаг байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Монгол Улс ардчилал, хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн үндсэн хуультай учраас Боловсролын тухай хууль, Дээд боловсролын тухай хуулийн дагуу энэ асуудлыг шийдвэрлэдэг. Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;-г дэмжих бодлогын хүрээнд СЭЗИС-ийн санал, гомдол шийдвэрлэх журмын 1.1, 4.1, 7.1дэх заалт дагуу эмэгтэй хүсэлт гаргагчдын сургалтын үйл ажиллагаа болон бусад тулгамдаж буй асуудлыг өргөдлийн дагуу шийдвэрлэдэг. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;-г дэмжих бодлогын хүрээнд эмэгтэй өргөдөл гаргагчдыг ректорны нэрэмжит тэтгэлэг, элсэгчдэд олгох тэтгэлэг, элсэгчдэд чиглэсэн цахим зөвлөх үйлчилгээ зэрэг хөтөлбөрүүдтэй. 
	2022 онд Ректорын нэрэмжит тэтгэлэгт хамрагдсан нийт оюутнуудын 73.7% нь эмэгтэй оюутан байсан. 
	Мөн элсэгчдэд чиглүүлэн туслах зорилго бүхий чиглүүлэх сургалт, ментор оюутан зэрэг хөтөлбөртэй. 2022 онд 60 ментор оюутан ажилснаас 78.3% буюу 47 нь эмэгтэй ментор оюутан байсан байна. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Монгол Улс ардчилал, хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн үндсэн хуультай учраас Боловсролын тухай хууль, Дээд боловсролын тухай хуулийн дагуу энэ асуудлыг шийдвэрлэдэг. Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.2 зорилт болох &quot;Сургалтын үйл ажиллагаанд оролцогч талуудын оролцоог нэмэгдүүлэх&quot;-г дэмжих бодлогын хүрээнд СЭЗИС-ийн санал, гомдол шийдвэрлэх журмын 1.1, 4.1, 7.1дэх заалт дагуу эмэгтэй хүсэлт гаргагчдын сургалтын үйл ажиллагаа болон бусад тулгамдаж буй асуудлыг өргөдлийн дагуу шийдвэрлэдэг. Холбогдох мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Бизнес ба эрх зүй, Эрх зүй, Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг, Эдийн засаг мэргэжлээр төгсөгчдийн тоо</li>
	<li style="text-align: justify;">Магистрын төгсөлтийн судалгааны ажлийн хүрээнд энэхүү судалгааг хийсэн ба байгууллага эмэгтэй ажилчдынхаа бэрхшээлийг ухамсарлаж анхаарч ажиллах, үл ялгаварлахгүйгээр зөв, үндэслэлтэй хандах, тохирсон дэмжлэгийг үзүүлж ажлын байр нь дээрээ дасан зохицох чадварыг нэмэгдүүлж, үр дүнтэй ажиллах нөхцлийг бүрдүүлэх боломжуудын талаар судалсан байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд өсвөр насны нөхөн үржихүйн сэтгэл зүйн болон мэргэжил сонголт зөвлөгөө өгөх цогц төв байгуулах төслийг манай магистрын хөтөлбөрийн хүрээнд хийгдсэн. Сэдвийн үндэслэл нь өсвөр үеийнхний бэлгийн боловсрол хангалтгүй байгаагаас үүдэн хүсээгүй бэлгийн харьцаанд орох, бэлгийн замын халдварт өвчин, хүсээгүй жирэмслэлт, үр хөндөлт нь нийт хүн амд эзлэх тохиолдлыг дэлхий нийттэй харьцуулахад Монгол улсад өндөр хувьтай байна. Энэхүү төсөлд үндэслэн дээрх эрсдэлүүдээс урьдчилан сэргийлэх мэдлэг мэдээлэл олгож оюутнуудынхаа ирээдүйн амьдрал, жирэмслэлт, эцэг эх болоход бие мах болон сэтгэл санааны хувьд бэлдэх болно.</li>
	<li style="text-align: justify;">Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд СЭЗИС-ийн оюутнууд Төслийн менежмент хичээлийн хүрээнд сургуулийн санхүүжилтээр &quot;Codename Mama&quot; хөхүүл ээжийн өрөө сургуулийн орчин байгуулах төсөл санаачилсан амжилттай хэрэгжүүлсэн. Төслийг санаачлагч оюутнууд сургуулийн нийт эмэгтэй оюутнууд, багш ажилчдаас судалгаа авч, тус төслийг үндэслэлийг гаргасан байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд А байрны өргөтгөлд буй багш, ажилтнуудад зориулсан хүүхэд асрах үйлчилгээ/Эрхэм баян эрдэм сургууль, Хас гэрэл цэцэрлэг ажилладаг/, мөн хөхүүл ээжүүдэд зориулсан тохижуулсан өрөө тасалгааны зураг, мэдээллүүдийг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;-ийг дэмжих бодлогын хүрээнд &ldquo;МЕНТОР ОЮУТАН&rdquo; хөтөлбөрийг хавсралт дах удирдамжийн 1 болон 2 дах даалтын дагуу хэрэгжүүлдэг. 
	Хичээлийн жилийн эхэнд &ldquo;МЕНТОР ОЮУТАН&rdquo;-г чиглүүлэх сургалт зохион байгуулж, &ldquo;МЕНТОР ОЮУТАН&rdquo; улирал бүр Сургалтын албанд тайлангаа танилцуулдаг. Мөн Ментор оюутны өөрийн үнэлгээ болон хөтөлбөрт хамрагдсан оюутнуудын үнэлгээнд үндэслэн &ldquo;МЕНТОР ОЮУТАН&rdquo;-д гэрчилгээ олгодог.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС-ийн тусламж үйлчилгээний систем 
	Санхүү Эдийн Засгийн Их Сургуулийн оюутан багшийн санал гомдол шийдвэрлэх процессийг хөнгөвчлөх зорилготой хийгдсэн &ldquo;Zammad&rdquo; систем https://opac.ufe.edu.mn/ домэйн хаяг дээр ажиллаж байна. Энэхүү системийн давуу талаас дурдвал: 
	СЭЗИС-ийн бүх оролцогч талууд энэ системийг ашиглан гомдол, санал, хүсэлтээ цахим хэлбэрээр гаргах боллоо 
	Оюутны хүсэлтийг алба хооронд шилжүүлж цаг хугацаа алдахгүй нэг дор бүх алба хэлтэс хамтран шийдэх боломжтой 
	Санал хүсэлт шийдвэрлэх процессийг нэгтгэн дүгнэж тайлан гаргах, хариу өгөх, шийдвэрлэх дундаж хугацаа /албаар болон агентаар/, хүсэлтийн төрөл зэрэг тайлангуудыг харах. 
	Олон тоогоор ирж буй хүсэлтийг шинжилж асуудлын ул суурийг олж тогтоон эцэслэн шийдвэрлэх 
	Цаашид тухайн алба нэгж болон ажилтны KPI үзүүлэлт болгон ашиглах боломжтой 
	Та бүхэн энд дарж Google Account-аараа нэвтрэн ПТА-ны ITsupport, IThelp, ЭЗСА-ны EZSAsupport, EZSAhelp хаягууд дээр ирсэн хүсэлтийн түүхийг харах боломжтой.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь жил бүр ЕБС-ийн төгсөх ангийн сурагчид, СЭЗИС-д элсэн суралцах хүсэлттэй элсэгчдэд зориулан цахим зөвлөх үйлчилгээ зохион байгуулдаг бөгөөд тус цахим зөвлөх үйлчилгээнд 1055 хамрагдсан. СЭЗИС-ийн элсэлтийн цахим системд 2272 сурагч элсэх хүсэлт гарган бүртгүүлсэнээс 2020-2021 оны хичээлийн жил буюу 2021 онд Бакалаврын хөтөлбөр /өдөр, орой, бямба, цахим/-т нийт 1053 оюутан элссэн бөгөөд үүний 647 нь эмэгтэй байна. СЭЗИС-ийг 2020-2021 оны хичээлийн жилд төгсөгчдийн 67.5% нь эмэгтэй, 2020-2021 оны хичээлийн жилд элсэгчдийн 61.4% нь эмэгтэй оюутнууд байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Монгол Улс ардчилал, хүний эрх чөлөөг дээдэлсэн үндсэн хуультай учраас Боловсролын тухай хууль, Дээд боловсролын тухай хуулийн дагуу энэ асуудлыг шийдвэрлэдэг. СЭЗИС-ийн санал, гомдол шийдвэрлэх журмыг баримтлан эмэгтэй хүсэлт гаргагчдын сургалтын үйл ажиллагаа болон бусад тулгамдаж буй асуудлыг өргөдлийн дагуу шийдвэрлэдэг.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь эмэгтэй өргөдөл гаргагчдад чиглэсэн ректорын нэрэмжит тэтгэлэг, элсэгчдэд олгох тэтгэлэг, элсэгчдэд чиглэсэн цахим зөвлөх үйлчилгээ зэрэг хөтөлбөрүүдтэй. 2021 онд Ректорын нэрэмжит тэтгэлэгт хамрагдсан нийт оюутнуудын 83.2% буюу 203 нь эмэгтэй оюутан байсан. Мөн элсэгчдэд чиглүүлэн туслах зорилго бүхий чиглүүлэх сургалт, ментор оюутан зэрэг хөтөлбөрт үйл ажиллагааг удирамжийн дагуу хэрэгжүүлдэг. 2021 онд 2-4р курсын 61 оюутан ментор оюутнаар ажилснаас 73.7% буюу 45 нь эмэгтэй ментор оюутан байсан байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС-ийн санал, гомдол шийдвэрлэх журмыг баримтлан эмэгтэйчүүд /багш, ажилтан, ажилчид, оюутан/ тулгамдаж буй асуудлыг өргөдлийн дагуу шийдвэрлэдэг. Мөн СЭЗИС-ийн бакалаврын цагийн хөтөлбөр /орой, бямба, ухаалаг цахим/-ийн элсэлтийн журмын 7.2 дах заалтын дагуу хөхний хорт хавдартай, хөдөлмөрийн чадвараа 65% алдсан цагийн хөтөлбөрийн эмэгтэй оюутны өргөдлийг үндэслэн сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт үзүүлсэн.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь Хөдөлмөрийн тухай хууль болон сургуулийн Хөдөлмөрийн дотоод журмын дагуу шинээр гэр бүл болсон багш, ажилтан бүрд мөнгөн тэтгэмж олгодог. Мөн Захиргаа, хүний нөөцийн албанаас хүн бүрд хөдөлмөрийн харилцааны асуудлаар харилцан зөвшилцөж, Хөдөлмөрийн гэрээний байгуулан тогтвортой ажиллах боломжийг олгодог. Харин гэр бүл болох, хүүхэдтэй болох гэх зэрэг гэр бүл төлөвлөлтийн асуудлууд нь хувь хүн бүрийн халдашгүй эрх байдаг тул хөндлөнгөөс оролцох эрх хуулиар хориотой. Оюутан суралцагчдад гэр бүл болоход шаардлагатай зөвлөгөө мэдээлэл авах эрх нь нээлттэй байдаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">Төрсөн оюутнууд болон багш ажилчдыг хичээл, сургалтаа хэвийн үргэлжлүүлэхэд нь дэмжлэг болох зорилгоор &quot;Хөхүүл эхийн өрөө&quot; төслийг хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">Шинээр элсэгч оюутнуудад сурч боловсрох, сургуулийн шинэ орчинтой танилцах, хувь хүний болон мэргэжлийн хувьд цаашид хөгжих, өсөн дэвжих, анги хамт олны нийтэч, нөхөрсөг уур амьсгалыг бүрдүүлэх, сургуулиас зохиогддог тэмцээн уралдаан, арга хэмжээнүүдэд уриалан оролцуулах, сургуулийн дотоод соёл, дүрэм журмыг танилцуулах зорилгоор 2 ба түүнээс дээш дамжааны оюутнууд ментор оюутнаар ажилладаг тогтолцоотой.</li>
	<li style="text-align: justify;">Нийт төгсөгчдөд эмэгтэй төгсөгчдийн эзлэх хувь: 2020-2021 оны хичээлийн жил буюу 2021 онд бакалаврын зэргээр нийт 631 оюутан төгссөн бөгөөд үүний 426 нь эмэгтэй байна. Энэ нь нийт төгсөгчдийн 67.5%-ийг эзлэж байна.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Монгол Улсын хувьд УИХ-ын нийт суудалд эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь (13 суудал буюу 17.3%) дэлхийн дундаж болох 25.5 хувиас доогуур байна. Иймд эмэгтэйчүүд, охидыг боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ авах, боломжит ажил эрхлэх, улс төр, эдийн засгийн шийдвэр гаргах зэрэгт эрх тэгш хамруулах шаардлагатай. 

&nbsp;

Жендэрийн эрх тэгш байдлыг хангах

15.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #8: Эдийн засгийн өсөлт, баталгаат ажлын байрыг бий болгох

2022-2023 он&nbsp;

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд цайны газарын аутсорсинг үйлчилгээний эрхийг шилжүүлэхдээ багш, ажилчдынхаа төлөөллүүдийг оролцуулж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд Хүйсийн тэгш байдлын хангах зарчмаар цалингийн зөрүүг хэмжих, арилгах, цалин хөлсний тэгш байдлыг бий болгох бодлого нь &quot;Хүний нөөцийн бодлогын баримт бичиг&quot; -ийн 6.3 дугаар хэсэгт тусгагдсан байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Монгол Улс нь Үндсэн хуульд заасан хүмүүнлэг, ардчилсан, иргэний нийгмийн хөгжүүлж буй улс. Мөн Тогтвортой хөгжлийн томоохон зорилт болох зохистой хөдөлмөр эрхлэлт, жендерийн тэгш байдлыг хангах, тэгш оролцоог хөгжүүлэх зорилтуудыг хангахад чиглэсэн үйл ажиллагааг сургуулийн бодлого, үйл ажиллагаанд тусган ажилладаг. Бид эендэрийн байдалтай уялдуулан цалин хөлс олгох, хүний эрхийг зорчсөн үйл ажиллагаа явуулдаггүй болно. Эдгээр харилцааг Могол Улсын хөдөлмөрийн тухай хуулийн хүрээнд зохицуулдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Монгол Улсын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн дагуу СЭЗИС-ийн багш, ажилчдын цалин хөлсний талаар гомдол гаргах эрхийг хамгаалах, уг эрхийг хангахад зориулж &quot;Хөдөлмөрийн дотоод журам&quot;-ыг бүх оролцогч талын оролцоотой батлан хэрэгжүүлдэг. Энэхүү журмын хүрээнд &quot;Багш, ажилтны сенат&quot;-ын зүгээс сургуулийн захиргаанд өргөдөл, гомдол, саналуудаа чөлөөтэй хүргэж ажиллах боломж бүрдсэн.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">
	Аливаа хөдөлмөрийн харилцаанд оролцогч талууд болон, гуравдагч байгууллагын хөдөлмөр эрхлэлгч оролцогч талуудын эрх тэгш, тэгш оролцоог хангах тухай зохицуулалт СЭЗИС-ийн Хөдөлмөрийн дотоод журам, Хүний нөөцийн бодлого, Хөдөлмөрийн гэрээ, Цагийн багштай байгуулах гэрээнд тусгагдсан байгаа. Энэхүү хөдөлмөрийн харилцаанд бүх оролцогч талуудын эрхийг хангах үйл ажиллагаа мөн Хөдөлмөрийн хуулиар хамгаалагдсан байдаг давуу талтай.
	</li>
	<li style="text-align: justify;">
	&nbsp;

	Монгол Улс нь Үндсэн хуульд заасан хүмүүнлэг, ардчилсан, иргэний нийгмийн хөгжүүлж буй улс. Мөн Тогтвортой хөгжлийн томоохон зорилт болох зохистой хөдөлмөр эрхлэлт, жендерийн тэгш байдлыг хангах, тэгш оролцоог хөгжүүлэх зорилтуудыг хангахад чиглэсэн үйл ажиллагааг сургуулийн бодлого, үйл ажиллагаанд тусган ажилладаг. Бид эендэрийн байдалтай уялдуулан цалин хөлс олгох, хүний эрхийг зорчсөн үйл ажиллагаа явуулдаггүй болно. Эдгээр харилцааг Могол Улсын хөдөлмөрийн тухай хуулийн хүрээнд зохицуулдаг.
	</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Монгол Улсын хувьд 2018 оны байдлаар ажилгүйдлийн түвшин 7,8%-тай байгаа тул ажиллах насны бүх хүн амыг зохистой ажлын байр, боломжит ажлын орчин нөхцөлөөр хангах шаардлагатай байна. 

&nbsp;

24.png

13.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #6: Баталгаат ундны ус, ариун цэврийн байгууламжаар хангах <img alt="?" src="https://lh3.googleusercontent.com/U4DIbbhV6meuhk_hF07B5l_KDJyOca_s5WolwasdIpY9BEhnqsrlN0MSS-JMlxS5pu2wYBm8jTMJPL-9VoXmLcrbfDQuJwjVUXQo1vQqBGfKrSmmdyMLSrHR1X9Z2s8coAosRLYFUzynTtZ0xH-sqP-k72jEO_uvm04HADfx1ThVvL7CudUTnfu8xh7gsIRYmL8vSg" style="height:16px; width:16px" /><img alt="?" src="https://lh5.googleusercontent.com/5Haol7zEPslGhEwgVlG8hcCqC9gjxvVZyFVliKHM4oxJDcOrvI_MtI7xTMTcv0boDc2ZzvT8MFiIsn-99Fy9hqCsK2COpWsOrfQLBcqKQYu2SRSXWFjkp-_QJ_2KTqZpekrMUMvqj7v0nYwbzKgHYFzYUQm_nFgsdjwAeinwR9wlJZBMinqRjG6KsdZHKg8nK838CQ" style="height:16px; width:16px" /><img alt="?" src="https://lh5.googleusercontent.com/DR7342NcMZfB57w9Di39nuWR4kfldxizptdjMfKMV0Smbbh0An2_NALqHOeEm1H5azE4uwNtEilOxe3c5E4IR1rd01lkKUFlJLWeRVghc0NvwOxOUxOmtxvUTmtzj6swqf35TgBX3hEPdGRjcb_cy5Ru1X4vF6FhQ0rlR0L1Av_NVtPftBjxBZtNTf7gQYQhK670PA" style="height:16px; width:16px" />

2022-2023 он&nbsp;

<ul>
	<li style="text-align:justify">Сургууль нь төвлөрсөн ус хангамжаас хэрэглээний усыг авдаг. Төвийн шугамаас авч хэрэглэж буй усыг сургуулийн багш ажилчдын ундны хэргэлээнд ашиглахдаа шүүлтүүр бүхий усны аппарат ашиглан цэвэршүүлдэг. Сургуулийн хэмжээнд нийт 19 усны аппарат байдаг бөгөөд сар бүр хамтрагч байгууллагаас усны аппаратын шүүлтүрийг шалгаж, сольж өгдөг. 2022 онд усны аппаратны шүүлтүүр солих, засварын зардалд нийт 5&rsquo;313&rsquo;810 төгрөг зарцуулсан.</li>
	<li style="text-align:justify">Сургуулийн бохирдсон ус, ослоос үүдэлтэй бохирдол сургуулийн усны системд орохоос урьдчилан сэргийлэх процесс байдаг. 
	Төвийн шугамаас ус дамжуулах хоолой ашиглан усны хэрэглээг хангадаг тул бохирдсон ус усны системд орох аюул харьцангуй бага. Мөн жил бүр тогтмол ус дамжуулах хоолойг шалган, засварлах, гэмтлээс урьдчилан сэргийлж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Сургуулийн хэмжээнд нийт 19 шүүлтүүртэй усны аппарат ашиглан багш, ажилчид, оюутнуудыг унды усаар үнэгүй хангадаг. Нэмэлтээр сургалтын алба, тэхнимүүд өөрсдийн гэсэн цэвэр усны аппараттай байх бөгөөд түүнд ашиглах баллонтой усыг долоо хоног бүр захиалж өгдөг.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монгол Улсын хэмжээнд мөрддөг усны хэрэглээг багасгах нийтээр дагаж мөрдөх стандартыг мөрдлөг болгож ашигладаг. Ус алдалт, усны зохисгүй хэрэглээх хязгаарлах үүднээс өдөр бүр тогтмол хяналт тавих, засвар үйлчилгээ хийх, мэдээлэл хүргэж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС дээр 2020-2021 оны хичээлийн жилээс ЭКО СЭЗИС үйл ажиллагааг Суурь шинжлэх ухааны тэнхим хариуцан хэрэгжүүлж эхэлсэн ба энэ хугацаанд хийсэн ажлын товч тайланг танилцуулж байна. Хаягдал ангилал нь аливаа хүний хэвшмэл бодол, харах өнцгийг өөрчлөх замаар үр дүнд хүрдэг тул урт хугацаанд, төлөвлөгөөний дагуу тасралтгүй ажиллах шаардлагатай ажээ. Сургуулийн барилгатай холбоотойгоор хаягдал ангиллын цэгийг буулгаж байгаа ч та бүхэн хаягдлаа ямагт ангилж, дэлхий ертөнцийн ирээдүй, өөрийн амьдрах орчны цэвэр, эрүүл байх нөхцөлийг хамгаалаарай.</li>
	<li style="text-align:justify">ECO UFE клубийн 4 гишүүн ректорын нэрэмжит тэтгэлэгт оюутан боллоо. [2023.05.23] 2022-2023 оны хичээлийн жилийн хаврын улирал ECO UFE клубийн гишүүн Б.Болорчимэг, Б.Даваадэмбэрэл, А.Номинтуул, Б.Номин-Эрдэнэ нар ректорын нэрэмжит тэтгэлэгт оюутан боллоо. 
	СЭЗИС-ийн оюутнууд, ирээдүйн төгсөгчид байгаль дэлхийдээ санаа тавьж, өөрийн үйлдлээр үлгэрлэж, гар бие оролцон бүтээж чаддаг болохыг харуулсан та бүхнээрээ клубийнхэн нь бахархаж байна. Хамт хамтдаа суралцах нэгэн үеийн оюутан залуустаа байгаль экологидоо хандах эерэг хандлагын үлгэр дуурайлал болж, сургалагын амжилтаараа манлайлсан клубийн гишүүддээ баяр хүргэе.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Манай их сургууль нь усны хэрэгцээг сувгийн ус болон зөөврийн цэвэр усаар хангадаг. 2021 онд сувгийн нийт 14,840 метр куб болон зөөврийн 8,8 метр куб цэвэр ус хэрэглэсэн.</li>
	<li style="text-align: justify;">Сургуулийн усны хэрэгцээг сувгийн ус болон зөөврийн цэвэр усаар хангадаг. Мөн багш ажилчид, оюутан, гадны зочидод зориулсан халуун, хүйтэн усаар өөртөө үйлчлэх боломж бүхий 22 ширхэг баллонтой усны аппарат болон 14 ширхэг төвийн шугамд холбосон ус цэвэршүүлэгч аппарат хичээлийн байруудад бий. 2021 оны хавар намрын улиралд 2,565,000 төгрөгийн үнэ бүхийн 3 усны аппаратыг шинээр байрлуулсан. Хамтран ажиллагч байглууллагын зүгээс улирал бүр ус цэвэршүүлэгч аппаратны шүүрийг сольж, үйл ажиллагаанд нь хяналт тавин ажилладаг.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Монгол улсын нийт хүн амын 72,7% нь шаардлага хангаагүй жорлон ашиглаж байна. 

&nbsp;

14.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #7: Сэргээгдэх эрчим хүчийг нэмэгдүүлэх&nbsp;

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Жил бүлийн Дэлхийн ёс зүйн өдөр, Усны өдөр, Эрчим хүчний хэмнэлтийн өдөр гэх мэд нөлөөллийн ажил тогтмол зохион байгуулж, эрчим хүчний хэрэглээг хэмнэх зөв дадал хэвшилд сургах аргууд, сайн туршлага хуваалцах үр дүнтэй ажлыг тогмол зохин байгуулдаг. Ингэснээр жилд .....квт эрчим хүч хэмнэдэг.</li>
	<li style="text-align:justify">Сургуулийн Хангамж, үйлчилгээний албанаас жил бүр өвлийн бэлтгэл хангах ажлын хүрээнд эрчим хүчний алдагдал их байгаа газруудыг тодорхойлох шинжилгээ хийдэж, зохих засвар үйлчилгээ тогтмол хийдэг.</li>
	<li style="text-align:justify">&quot;Нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтад нөлөөлөгч эдийн засгийн хүчин зүйлсийн шинжилгээ&quot; судалгааг бакалаврын хөтөлбөрийн төгсөх курсын оюутан гүйцэтгэсэн ба Олон хүчин зүйлийн шинжилгээгээр зөвхөн өндөр хөгжилтэй оронд эрчим хүчний хэрэглээ нүүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтыг бууруулж байна. Мөн буурай хөгжилтэй орнуудад байгалийн баялаг бохирдлыг нэмэгдүүлж, хөгжиж буй орнуудад хотжилт нүүрсхүчлийн хийн ялгаруулалтыг бууруулдаг гэсэн үр дүн гарсан.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон. Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Монгол улс нь байршлийн хувьд эрс тэс уур амьсгалтай бүсэд оршдог. Зуны улиралтдаа хэт халж, өвлийн улиралдаа эрс хүйтэрдэг. Уур амьсгалын эрс тэс нөхцөл байдлаас үүдэн өвлийн улиралд цахилгаан, дулааны хэрэглээ эрс нэмэгддэг. Хүйтний улирал эхлэхтэй холбогдуулан дулааны алдагдлыг бууруулах, эрчим хүч, дулааны хэрэглээг оновчтой зохион байгуулах зорилгын хүрээнд өрөө тасалгааг дулаалах, жийрэг солих арга хэмжээг авдаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг магистрын хөтөлбөрт 11 магистрант элсэн суралцаж академик курсээ төгсөн магистрын судалгааны ажлаа Хог хаягдлын менежментийг сайжруулах боломж, Тэр бум мод санаачлагын уур амьсгалын өөрчлөлтөд үзүүлэх нөлөө, Хөрсний бохирдлыг биоремедацийн аргаар цэвэршүүлэх боломж, Экологийн үйлчилгээний эрхзүйн асуудал тооцох боломж, Авто зам дагуу үйлчилгээний цогцолбор байгуулах төсөл, Орон сууц худалдан авалтанд нөлөөлж буй хүчин зүйлсийн шинжилгээ, Монгол орны зарим бүс нутгийн усны чанарын судалгаа, Хаягдал газрын тосыг дахин боловсруулах арга, технологи, Ногоон хөгжил болон тогтвортой хот нь иргэдийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэх боломж, Ногоон тогтвортой санхүүжилт сэдвүүдээр гүйцэтгэж байна.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Ердөө 100 жилийн дараа гэхэд эрчим хүчний үндсэн түүхий эд болох нүүрсний нөөц шавхагдана гэвэл та итгэх үү? Иймд дэлхий даяараа сэргээгдэх эрчим хүчийг нэмэгдүүлэхэд анхаарах хэрэгтэй болоод байна. 

&nbsp;

Сэргээгдэх эрчим хүчийг нэмэгдүүлэх

17.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #10: Тэгш бус байдлыг бууруулах<img alt="?" src="https://lh4.googleusercontent.com/uyfCrl0Q4oGt9UdlpKIYNkX3jLFOx_-gGevYUXBc4K84TSJxGnY70eIVolWuewT5jur6GPcS6mlxdPtOOTFhhrnyUR8cKRbduK9vce8GQwfn6FmKWZ3v2fVXqPofCgdA1jxEkMczzvkJJfr3qaK2rPyxC6nyrGZdUjSed-vByYa-qYEDoCr-wgGheVcDHOwaCVLDbA" style="height:16px; width:16px" /> <img alt="?‍?" src="https://lh3.googleusercontent.com/OaAGz4Odir8Jnf41iMYRzIXkV5lSDstTaVFZ9WYSPFw4wvgOGnIn4h9VrsXm9SULmKawHAACW_u9wwPwG3ET-ASULPvQH_UkO2sfbk7OqNYmDcMx6F1NbJgRmr0OS81dAzSVPUgXjspY5Cvr2Q9NiLZool6OPWAGHInwCm4b5CURVJg7e0CXszIwJjS000rxupKP5A" style="height:16px; width:16px" />

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь Ректорын тушаалаар элсэлтийн үйл ажиллагааг зохион байгуулах ажлын төлөвлөгөө, журам, комиссын бүрэлдэхүүнийг баталдаг. Элсэлтийн журмын Бүлэг 3дах заалтын дагуу элсэлтийн шаардлага хангасан хэн бүхэн элсэх бүрэн боломжтой. Элсэлтийн талаарх мэдээллийг олон нийтийн сувгуудаар дамжуулан нээлттэй, ил тод зарлан, элсэгчдийг тус журмын Бүлэг 4 дэх заалтын дагуу бүртгэдэг байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд ЛГБТ хүмүүсийн эрхийн талаарх мэдлэг, түүний эрх зүйн ойлголтыг түгээн дэлгэрүүлэх, ялгаварлан гадуурхалтаас урьдчилан сэргийлэх бодлого баримталж ажилладаг.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь МУ-ын ЗГ-ын 2010 оны 340 дүгээр тогтоолоор баталсан &ldquo;Гадаадын иргэн Монгол Улсад оршин суух болон түүнийг бүртгэх журам&rdquo;, БШУЯ-ын сайдын 2001/113 тоот тушаалаар баталсан &ldquo;Монгол Улсын дээд боловсролын байгууллагад гадаадын иргэдийг суралцуулах журам&rdquo;-ын үндэслэн СЭЗИС-ийн Бакалаврын зэрэг олгох хөтөлбөрт гадаадын иргэнийг элсүүлэх журмыг боловсруулан мөрдөж байна. 
	Орон зай, цаг хугацаанд хягаарлагдахгүйгээр суралцах хүсэлтээ гарган суралцах боломжийг оюутанд бүрэн олгодог бөгөөд тус суралцах үйл ажиллагааг зохицуулах цахим сургалтын журмыг мөрдөж байна. Мөн СЭЗИС-ийн Үл ялгаварлах бодлого, Цөөнхийн талаар баримтлах бодлогод тус тус тусгагдсан байдаг. Оролцоо сул бүлгийн суралцагчдад орон зай, цаг хугацаанд хягаарлагдахгүйгээр суралцах хүсэлтээ гарган суралцах боломжийг оюутанд бүрэн олгодог бөгөөд тус суралцах үйл ажиллагааг зохицуулах цахим сургалтын журмыг мөрдөж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Манай сургуульд олон талт байдал, тэгш байдал, хүн бүрийн оролцоог хангахтай холбоотой бодлого, хөтөлбөр, сургалтуудад зөвлөгөө өгөх, хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий албан нэгжийн үйл ажиллагаатай. Бид олон талт байдал, тэгш байдлын талаар 2021 оны 09 сарын 01-ний өдөр СЭЗИС-ийн Ректорын А/250 тоот тушаалаар батлагдсан &quot;СЭЗИС-ийн цөөнхийн талаар баримтлах бодлого&quot; батлуулан хэрэгжүүлж ажиллаж байгаа. Энэхүү бодлогыг ЗХНА, БССА, АТССА болон бусад чиг үүргийн алба, нэгжүүд хэрэгжүүлэн ажилладаг. Энэхүү бодлого нь сургууль үйл ажиллагаа явуулахад үндэстний цөөнх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүйсийн чиг барижаа өөр, уул эрх нь зөрчөгдсөн эмзэг бүлгийн иргэд, дүрвэгсэд, цаагаач иргэд гээд олон талт оролцоог хангах, тэгш байдлыг бий болгоход гол үндэслэл болдог.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээндсургуульд олон талт байдал, тэгш байдал, хүн бүрийн оролцоог хангахтай холбоотой бодлого, хөтөлбөр, сургалтуудад зөвлөгөө өгөх, хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий албан нэгжийн үйл ажиллагаатай. Бид олон талт байдал, тэгш байдлын талаар 2021 оны 09 сарын 01-ний өдөр СЭЗИС-ийн Ректорын А/250 тоот тушаалаар батлагдсан &quot;СЭЗИС-ийн цөөнхийн талаар баримтлах бодлого&quot; батлуулан хэрэгжүүлж ажиллаж байгаа. Энэхүү бодлогыг ЗХНА, БССА, АТССА болон бусад чиг үүргийн алба, нэгжүүд хэрэгжүүлэн ажилладаг. Энэхүү бодлого нь сургууль үйл ажиллагаа явуулахад үндэстний цөөнх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүйсийн чиг барижаа өөр, уул эрх нь зөрчөгдсөн эмзэг бүлгийн иргэд, дүрвэгсэд, цаагаач иргэд гээд олон талт оролцоог хангах, тэгш байдлыг бий болгоход гол үндэслэл болдог.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүмүүст зориулсан барилга байгууламж, дэд бүтцийг тогтмол сайжруулж ажилладаг. Гэхдээ зарим кампусын стандартад нийцсэн дэд бүтэц хийгдээгүй байгаа хэсгүүд бий. Эдгээр асуудлуудыг үе шаттай шийдвэрлэх төлөвлөгөөтэй хийж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Суралцагч тэгш хамруулах боловсролын онол зарчимд тулгуурлан бага насны хүүхдийн нас, хувийн онцлог хэрэгцээнд нийцсэн хүүхэд бүрийг хөгжүүлэх үйл ажиллагааг зохион байгуулах онол, арга зүйн мэдлэгтэй болж, улмаар түүнийг амьдралд хэрэглэх чадвар эзэмшин, хүүхэд бүрийн хувийн онцлог хэрэгцээг харгалзан сурч хөгжих нөхцөл боломжоор хангах эрмэлзлэл, хандлага, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох зорилго бүхий 2 багц цагийн &quot;EDU331: Тэгш хамруулах боловсрол&quot; хичээлийг оюутнууд судалдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС-ийн оюутнууд нь Боловсрол, Байгал орчин, Эрүүл мэнд, Нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэхэд оролцох, Зорилтот/эмзэг/ бүлэгт чиглэсэн ажил, Сайн дурын ажил гэсэн 6 чиглэлийн хүрээнд нийгмийн дадлага болон сайн дурын ажлын хүрээнд сайн үйлсийн аянг өрнүүлэхийн зэрэгцээ хамтран оролцдог. 2022-2023 оны хичээлийн жилд бакалаврын хөтөлбөрийн 475 оюутан Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн холбоо, Улаан загалмай нийгэмлэг, &ldquo;Энэрэл&rdquo; хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд хөгжүүлэх төв зэрэг гийгмийн зорилтод бүлгийн байгууллагуудтай хамтран нийгмийн дадлага, сайн дурын ажил гүйцэтгэн дүгнүүлсэн байна.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь МУ-ын ЗГ-ын 2010 оны 340 дүгээр тогтоолоор баталсан &ldquo;Гадаадын иргэн Монгол Улсад оршин суух болон түүнийг бүртгэх журам&rdquo;, БСШУСЯ-ын сайдын 2001/113 тоот тушаалаар баталсан &ldquo;Монгол Улсын дээд боловсролын байгууллагад гадаадын иргэдийг суралцуулах журам&rdquo;-ын үндэслэн СЭЗИС-ийн Бакалаврын зэрэг олгох хөтөлбөрт гадаадын иргэнийг элсүүлэх журмыг боловсруулан мөрдөж байна. Орон зай, цаг хугацаанд хягаарлагдахгүйгээр суралцах хүсэлтээ гарган суралцах боломжийг оюутанд бүрэн олгодог бөгөөд тус суралцах үйл ажиллагааг зохицуулах цахим сургалтын журмыг мөрдөж байна. Мөн СЭЗИС-ийн Үл ялгаварлах бодлого, Цөөнхийн талаар баримтлах бодлогод тус тус тусгагдсан байдаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай сургуульд олон талт байдал, тэгш байдал, хүн бүрийн оролцоог хангахтай холбоотой бодлого, хөтөлбөр, сургалтуудад зөвлөгөө өгөх, хэрэгжүүлэх үүрэг бүхий албан нэгжийн үйл ажиллагаатай. Бид олон талт байдал, тэгш байдлын талаар 2021 оны 09 сарын 01-ний өдөр СЭЗИС-ийн Ректорын А/250 тоот тушаалаар батлагдсан &quot;СЭЗИС-ийн цөөнхийн талаар баримтлах бодлого&quot; батлуулан хэрэгжүүлж ажиллаж байгаа. Энэхүү бодлогыг ЗХНА, БССА, АТССА болон бусад чиг үүргийн алба, нэгжүүд хэрэгжүүлэн ажилладаг. Энэхүү бодлого нь сургууль үйл ажиллагаа явуулахад үндэстний цөөнх, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, хүйсийн чиг барижаа өөр, уул эрх нь зөрчөгдсөн эмзэг бүлгийн иргэд, дүрвэгсэд, цаагаач иргэд гээд олон талт оролцоог хангах, тэгш байдлыг бий болгоход гол үндэслэл болдог.</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай сургууль нь аливаа цөөнхийн төлөөлөл бүхий бүлгүүдийн оюутнууд, ажилтнууд, багш нарыг дэмжих зорилгоор тэдэнтэй хамтран ажиллах, зөвлөлдөх, үе тэнгийнхний дэмжлэг үзүүлэх зэрэг олон талт үйл ажиллагааг хэрэгжүүлдэг. Энэхүү үйл ажиллагааг ЗХНА, БССА, Багш, ажилтны сенат, Оюутны холбоо, Оюутны клубүүдийн оролцоотой хэрэгжүүлдэг онцлогтой. Энэхүү үйл ажиллагааны мөн чанар нь хүний эрхийг хангах, оролцоог хангах, хүний хөгжлийг дэмжихэд шууд чиглэгдэж буйгаар онцлог юм.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт 
Дэлхий дээр 10 хүн тутмын нэг нь нэн ядуу амьдарч байгаагаас тэн хагас нь хүүхэд байна. Хүн бүрийг ямар ч тохиолдолд тэгш эрхээр хангаж, боловсрол эрүүл мэнд зэрэг наад захын хэрэгцээт үйлчилгээг хүртээмжтэй хүргэх шаардлагатай.

&nbsp;

<div class="container">
<div class="pe-2 row">
<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/LXdCxzFQmMM" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн Тасралтгүй боловсролын төвийн эрхлэгч, Доктор Ц.Энхбаян МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>

<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/04aGlfkFG_E" title="YouTube video player" width="560"></iframe>
СЭЗИС-ийн Дэд профессор, Доктор Д.Болормаа МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>
</div>
</div>

<div class="container">
<div class="pe-2 row">
<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/FQ3gtzfqhts" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн Ухаалаг цахим сургалт хариуцсан ахлах мэргэжилтэн Б.Гантуяа МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>

<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/dNpE8QyyICs" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн Ахлах багш Б.Нандин-Эрдэнэ МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>
</div>
</div>

<div class="container">
<div class="pe-2 row">
<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/pWEHlGk_wX4" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн ОУНББСМС-ийн захирал Б.Даваажаргал МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>

<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/_ybpvLDTpZk" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн ОУНББСМС-ийн багш Б.Бат-Амгалан МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>
</div>
</div>

<div class="container">
<div class="pe-2 row">
<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/rm4beQiGzQU" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн СУТ-ийн дэд профессор, доктор Б.Мөнхзаяа МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>

<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/OjuHJWOYTBA" title="YouTube video player" width="560"></iframe>

СЭЗИС-ийн ОУНББСМС-ийн Доктор, Дэд профессор Г.Гантулга МҮОНТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>
</div>
</div>

<div class="container">
<div class="pe-2 row">
<div class="col-6">
<iframe frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/5qup8RjQWAA" title="YouTube video player" width="560"></iframe>


СУТ-ийн эрхлэгч, доктор З.Оюунцацрал МҮОНРТВ-ийн зочны цагт оролцлоо
</div>

<div class="col-6">
</div>
</div>
</div>

18.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #11: Ээлтэй хот, иргэдийн оролцоог дэмжих<img alt="?‍?" src="https://lh3.googleusercontent.com/OaAGz4Odir8Jnf41iMYRzIXkV5lSDstTaVFZ9WYSPFw4wvgOGnIn4h9VrsXm9SULmKawHAACW_u9wwPwG3ET-ASULPvQH_UkO2sfbk7OqNYmDcMx6F1NbJgRmr0OS81dAzSVPUgXjspY5Cvr2Q9NiLZool6OPWAGHInwCm4b5CURVJg7e0CXszIwJjS000rxupKP5A" style="height:16px; width:16px" />

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 1.3 зорилт болох &quot;Оюутны хөгжил&quot;, 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд ART Badge урлагийн боловсрол олгох хөтөлбөр, урлагийн чиглэлээр үйл ажиллагаа эрхэлдэг оюутны сайн дурын клуб, шинэ элсэгч болон төгсөх курсын оюутнуудын &quot;Урлагийн ин наадам&quot;, Улаан сарнай цэнгээнт бүжгийн хамтлагаар дамжуулан ардын урлагийг хөгжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмрээ оруулж байна. СЭЗИС нь элсэн орсон оюутнуудад CE Badge хөтөлбөрөөр дамжуулан сургуулийн соёл, ёс зүйн дүрэм, болон бусад дүрэм журмыг танилцуулдаг ба үүний дараах холбоо болсон урлагийн боловсрол олгох ART Badge хөтөлбөр нь бие хүний мэдрэмжийг хөгжүүлэх, өөрийгөө ойлгох, илэрхийлэх, EQ, бүтээлч сэтгэлгээ зэрэг зөөлөн ур чадварыг хөгжүүлэх зорилготой ба блокчейнээр баталгаажсан сертефикаттай гэдгээрээ онцлог юм. ART Badge хөтөлбөрийн хүрээнд уран зураг, рьсан урлаг, үгийн урлаг, бүжиг хөдөлгөөний эрүүл мэнд гэсэн сургалтууд орох ба мэргэжлийн уран бүтээлч багш нар хичээлийг заадаг.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС 2012 оноос хойш орон нутгийн тогтвортой хөгжлийг дэмжсэн төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд тухайн төслийн хүрээнд орон нутгийн иргэдийн соёлын болон байгаль орчныг хамгаалах олон талт үйл ажиллагааг дэмжиж, малчин иргэдийг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оролцуулах нэмэлт орлого олох түүх, соёл, байгаль хамгааллын арга ухаанаа түгээн дэлгэрүүлэх ажилд манлайлан оролцож байна. 2.2022.07.04-ий өдрийн ректорын зөвлөлийн хурлаар ART Badge хөтөлбөрийг танилцуулсан ба 2022.08.25-ы өдөр батлагдсан СЭЗИС-ийн Бакалаврын хөтөлбөрийн оюутны хөгжлийн бодлогын баримт бичигт &ldquo;Хувь хүний хөгжлийг дэмжих&rdquo; үйл ажиллагаанд оруулан баталсан байна. ART Badge хөтөлбөр нь ерөнхий сургалт, монгол урлаг, санал асуулгаар гарах сургалт гэсэн 3 хэсэгтэй ба нэг сургалтын үргэлжлэх хугацаа 1 сар байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Монгол орны хувьд агаарын бохирдлын хэмжээгээр 2021 оны байдлаар дэлхийн 118 орноос 20-р байранд орж байгаа бөгөөд уг бохирдлын нэлээдгүй хувийг автомашинаас ялгарах утаа бүрдүүлж бйана. Цахилгаан машин ашиглан агаарын бохирдол, түлшний хэрэглээ багасгах зэрэг байгальп ээлтэй байх төсөл хөтөлбөрүүдийн талаар судалгаа хийсэн. Үүний нэг нь СЭЗИС болон &quot;Оюуны Ундраа Групп&quot; ХХК-тай хамтран Жийли брэндийн цахилгаан автомашины талаарх судалгаа юм.&nbsp;</li>
	<li style="text-align:justify">МУ-ын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 68-р зүйлд Зайнаас ажиллах ажилтны хөдөлмөрийн гэрээний нөхцлийг тусгаж өгсөн байдаг. Үүнд: 
	68.1.Ажил олгогч нь ажилтныг ажил үүргээ зайнаас цахим сүлжээгээр байнга, эсхүл хэсэгчлэн гүйцэтгэхийг зөвшөөрч, түүнтэй зайнаас ажиллуулахаар хөдөлмөрийн гэрээ байгуулж болно. 
	68.2.Зайнаас ажиллах ажилтны хөдөлмөрийн гэрээнд энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлд (Хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн нөхцөл) заасан нөхцөлөөс гадна ажилтан ажил үүргээ гүйцэтгэх байршил, гүйцэтгэсэн ажлаа хүлээлгэн өгөх хугацаа, хэлбэр, өөрийн эд хөрөнгө, тоног төхөөрөмжийг ашигласан тохиолдолд ажил олгогчоос олгох нөхөн төлбөрийн хэмжээ зэргийг талууд тусгайлан тохиролцож тусгана. 
	68.3.Зайнаас ажиллах ажилтан энэ хуульд тусгайлан зааснаас бусад тохиолдолд ижил төрлийн ажил үүрэг гүйцэтгэж байгаа бусад ажилтантай адил эрх эдэлж, үүрэг хүлээх бөгөөд хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хамтын гэрээ, хамтын хэлэлцээр, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээ түүнд нэгэн адил үйлчилнэ.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС-ийн дотуур байранд багш ажилчид, оюутнуудад аль аль нь байрлах боломжтой. Багш ажилчид шаардлагтай тохиолдолд гэр бүлээр байрлах боложтой өрөө, тасалгаа бий. Манай сургууль улсдаа томоохон 2 арилжааны банктай хамтран ажилладаг. Хамтын ажиллагааны хүрээнд багш ажилчиддаа хөнгөлөлттэй нөхцлөөр цалингийн зээл авах, орон сууцны 6 хувийн зээлд зэргээр дэмжин ажиллаж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд 4С байрны түрээсээр орон нутаг, төрийн захиргааны байгууллагуудад хямд үнээр түрээсэлдэг, заримдаа үнэгүй ашиглуулдаг.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 3.1 зорилт болох &quot;Орчны өөрчлөлттэй зохицож тасралтгүй хөгждөг уян хатан, нээлттэй институт байх&quot; зорилтыг дэмжих бодлогын хүрээнд А байрыг барилгын ашиглалтын хугацаа дууссан тул нураасан болно. 2023-2024 оны шинэ хичээлийн жилээс эхлэн шинэ барилга баригдаж эхлэх юм. Энэхүү барилга нь эрчим хүч, ус, гэрэлтүүлгийн хувьд орчин үеийн байгальд ээлтэй технологийн шийдэлтэй, хөгжлийн бэрхшээлтэй оюутан суралцагч, иргэдэд хүртээмжтэй дэд бүтэцтэй байхаар зураг төсөл нь батлагдсан.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">Сургуулийн оюутнуудын бүтээсэн болон түүхэн дурсгалт зураг, баримал гэх мэт бүтээлүүдийг сургуулийн эргэн тойронд хүн бүр харч болохуйц газруудад байршуулсан байдаг. Эдгээр зүйлсийг үзэж болохоор бас найдвартай хадгалах зорилгоор СЭЗИС музей болон өргөтгөлд шилэн хоргонд байршуулдгаас гадна тусгай өдрүүдэд оюутнуудын бүтээлийг нийтэд зориулан явуулын галерей гаргадаг юм.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь оюутнуудад урлагийн боловсрол олгох, урлагаар дамжуулан хөгжүүлэх, урлагийн авъяас чадварыг нээн илрүүлэх зорилгоор оюутны урлагийн наадмыг жил бүр зохион байгуулдаг. Мөн соёл урлаг, гэрэл зураг сонирхогч оюутнуудын клуб, монгол ардын болон цэнгээнт бүжгийн &quot;Улаан сарнай &quot; хамтлаг тогтмол үйл ажиллагаа явуулдаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">1. СЭЗИС 2012 оноос хойш орон нутгийн тогтвортой хөгжлийг дэмжсэн төсөл хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа бөгөөд тухайн төслийн хүрээнд орон нутгийн иргэдийн соёлын болон байгаль орчныг хамгаалах олон талт үйл ажиллагааг дэмжиж, малчин иргэдийг аялал жуулчлалын үйл ажиллагаанд татан оролцуулах нэмэлт орлого олох түүх, соёл, байгаль хамгааллын арга ухаанаа түгээн дэлгэрүүлэх ажилд манлайлан оролцож байна. 2.2022.07.04-ий өдрийн ректорын зөвлөлийн хурлаар ART Badge хөтөлбөрийг танилцуулсан ба 2022.08.25-ы өдөр батлагдсан СЭЗИС-ийн Бакалаврын хөтөлбөрийн оюутны хөгжлийн бодлогын баримт бичигт &ldquo;Хувь хүний хөгжлийг дэмжих&rdquo; үйл ажиллагаанд оруулан баталсан байна. 
	ART Badge хөтөлбөр нь ерөнхий сургалт, монгол урлаг, санал асуулгаар гарах сургалт гэсэн 3 хэсэгтэй ба нэг сургалтын үргэлжлэх хугацаа 1 сар байна. Ерөнхий сургалтад (Уран зураг - С.Зэсээ8, Жүжиг, театрын урлаг - Б.Батбаатар, Бүжиг - Б.Номингэрэл, Монгол урлагийн сургалтад дараах сургалтуудыг санал болгохоор бэлдэж байна. Үүнд:&nbsp;Монгол арьсан урлал - М.Ганзул,&nbsp;Монгол уран бичлэг - Г.Даваажаргал,&nbsp;Монгол бүжиг - Б.Номингэрэл,&nbsp;Монгол уран зохиолын туурвил зүй - Ц.Буянзаяа.&nbsp;</li>
	<li style="text-align: justify;">&ldquo;Эрүүл амьдралын төлөө нэг алхам&rdquo; төслийг 2021 оны 01 дүгээр сарын 08-ны өдрөөс 2021 оны 01 дүгээр сарын 16-ны хооронд нийт 5,828,600₮-ийн санхүүжилттэйгээр амжилттай хэрэгжүүлэв. Уг төслөөр СЭЗИС-ийн багш, ажилтан болон оюутан залууст эрүүл амьдралын үндэс болох идэвхтэй хөдөлгөөнийг сэдэлжүүлэх, хэвшил болгох, өдөрт хангалттай ус ууж байх дадлыг бий болгох үүднээс дараах 3-н багц ажлийг хийж гүйцэтгэв. 
	1. СЭЗИС-ийн С байрны баруун талын 1-ээс 14 давхар хүртэлх шатны гишгүүрийн нүүрэн хэсэгт шатаар өгсөх үед хүний биеийн шатаадаг ккал-ын хэмжээ, таны амьдралд нэмж буй насны тоог секундээр үзүүлсэн, сургамжит үгс болон сонирхолтой мэдээллүүдийг байршуулав 
	2. С байрны 3, 8, 9, 12, 13, 14 давхрууд болон Б байрны 2 давхрын өргөтгөлийн ус цэвэршүүлэгч төхөөрөмжийн арын хананд ус уухын ач холбогдлыг харуулсан постер байрлуулав 
	3. Ospring Mongolia компаний ус цэвэршүүлэгч төхөөрөмжийг Б байрны 2 давхарын өргөтгөлд байршуулав.</li>
	<li style="text-align: justify;">Танай их сургууль бодлого, стандарт практикийн хувьд ажилчдыг зайн болон зайнаас ажиллуулахыг дэмждэг, эсвэл ажилчдынхаа ажил руу шилжих хөдөлгөөнийг багасгах зорилгоор ажлын долоо хоногийг товчилдог уу? 
	МУ-ын Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 68-р зүйлд Зайнаас ажиллах ажилтны хөдөлмөрийн гэрээний нөхцлийг тусгаж өгсөн байдаг. Үүнд: 
	68.1.Ажил олгогч нь ажилтныг ажил үүргээ зайнаас цахим сүлжээгээр байнга, эсхүл хэсэгчлэн гүйцэтгэхийг зөвшөөрч, түүнтэй зайнаас ажиллуулахаар хөдөлмөрийн гэрээ байгуулж болно. 
	68.2.Зайнаас ажиллах ажилтны хөдөлмөрийн гэрээнд энэ хуулийн 49 дүгээр зүйлд (Хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн нөхцөл) заасан нөхцөлөөс гадна ажилтан ажил үүргээ гүйцэтгэх байршил, гүйцэтгэсэн ажлаа хүлээлгэн өгөх хугацаа, хэлбэр, өөрийн эд хөрөнгө, тоног төхөөрөмжийг ашигласан тохиолдолд ажил олгогчоос олгох нөхөн төлбөрийн хэмжээ зэргийг талууд тусгайлан тохиролцож тусгана. 
	68.3.Зайнаас ажиллах ажилтан энэ хуульд тусгайлан зааснаас бусад тохиолдолд ижил төрлийн ажил үүрэг гүйцэтгэж байгаа бусад ажилтантай адил эрх эдэлж, үүрэг хүлээх бөгөөд хөдөлмөрийн хууль тогтоомж, хамтын гэрээ, хамтын хэлэлцээр, хөдөлмөрийн дотоод хэм хэмжээ түүнд нэгэн адил үйлчилнэ.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөдөлмөр эрхлэлтийн дэлхийн дундаж түвшин 44 хувьтай байна.

&nbsp;

Эх сурвалж: Асуулга судалгааны үр дүн

График 2. Нийгмийн дадлага хийсэн чиглэл (хэдийг ч дугуйлж болно)

Эх сурвалж: Асуулга судалгааны үр дүн

<ul>
	<li>Амьдралыг харах хандлагыг минь өөрчилсөнд баярлалаа. Мөн нинжин сэтгэлтэй болсон.</li>
	<li>Бусадтай харилцаж, илүү өөрт хэрэгтэй зан чанарыг сурч авсан.</li>
	<li>Илүү нээлттэй болж, бусадтай харилцах харилцааны чадвар сайжирсан. Энэ нь танилцах дадлага хийхийн өмнө маш том туршлага болсон. Хэрэгтэй дадлага.</li>
	<li>Маш сайн үр дагавар авчирсан. Цагийн юмыг цагт нь хийж сурсан. Нийгмийн дадлага нь бидэнд эерэг дадал зуршлыг бий болгож, бусдад туслах нь ямар үнэ цэнтэй болохыг ухааруулж чадсан. Мөн бидний тусламж хэрэгтэй хичнээн олон хүн байгааг мэдэж авсан.</li>
	<li>Өөрт хэрэгтэй зүйлийг сурч, бусдад тус нэмэр болсон болохоор баяртай байна. ...гэх мэт.</li>
</ul>

Дадлагаа хийсэн оюутнуудын 70% орчим нь энэхүү дадлагыг 1-р курстээ хийх нь зүйтэй гэж хариулсан. Судалгаанд оролцсон оюутнуудын хариултаас харахад нийгмийн дадлага гарцаагүй хэрэгтэй, үр дүнтэй бөгөөд оюутан болоод нийгэмд хоёуланд нь өгөөжөө өгсөн ажил болсон нь тодорхой харагдаж байна.

Дүгнэлт

Судалгааны үр дүнгээс нийгмийн дадлагын хэрэгцээ шаардлага байна гэж дүгнэлээ. Оюутнуудын зүгээс нийгмийн дадлага хийх хүсэл тэмүүлэлтэй, ялангуяа эмэгтэй оюутнуудын идэвх оролцоо сайн байна. Иймд нийгмийн дадлагыг цаашид боловсронгуй болгоход дараах зүйлүүдийг анхаарах хэрэгтэй. Үүнд:

<ul>
	<li>Багш бүр нийгмийн дадлага буюу сайн дурын ажил, нийгмийн ажлын талаар мэдлэгтэй байх</li>
	<li>Нийгмийн дадлага хийлгэх хүсэлтийг албан бичгээр баталгаажуулах</li>
	<li>Тайлангийн үнэлгээний шалгуур үзүүлэлтийг нарийвчлан боловсруулах</li>
	<li>Дадлагын удирдагч багш нар бичилтийн стандартыг мөрдүүлэх</li>
	<li>Хамгаалуулах комиссын гишүүдийн тодорхой хувь нь тэнцүүлээгүй бол оюутны дадлагыг дахин хийлгэдэг байх</li>
	<li>Дадлага удирдагч багш, дадлага зохион байгуулж буй газар нь оюутан нийгмийн дадлагын хүрээнд ямар ур чадварыг олж авч байна вэ гэдэгт илүү анхаарах</li>
	<li>Оюутан болгоныг чин сэтгэлээсээ идэвхтэй оролцдог болгохын тулд ач холбогдолыг сурталчлах, заавал хийх ёстой гэдгээр биш өөрсдөд нь хийх ёстойг нь мэдрүүлэх, ялангуяа эрэгтэй оюутнуудыг идэвхжүүлэх сэдэлжүүлэх</li>
</ul>

19.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #12: Хариуцлагатай хэрэглээг дэмжих

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Монгол улс импортоор БНХАУ-с 2.490.567 ам долларын мөнгөн дүнгээр 2.236.079.541 тоо ширхэгтэй бараа бүтээгдэхүүн орж ирсэн байдаг. Үүний 0.28%-ийг хий хадгалах төмөр буюу ган сав эзэлж байна. Үүнийг Монголдоо эрүүл аргаар, байгальд ээлтэйгээр үйлдвэрлэх төсөл хэрэгжүүлэх боломжийг судалсан байна. Мөн дахин боловсруулах хог хаягдлын төвлөрсөн мэдээлэл бүхий гар утасны аппликейшныг зах зээлд нэвтрүүлэх төслийн ажлыг бичсэн. Ингэснээр Улаанбаатар хотын нийт хог хаягдлын 80 гаруй хувь нь булшлагдах, шатаах горимд очдог байсан бол хамаагүй буурч дахин боловсруулж ашиглах боломж үүсэх юм.</li>
	<li style="text-align:justify">1.Багш, ажилтны CE Badge хөтөлбөр хэрэгжүүлж, сургуулийн орчинд хаягдал ангилан ялгах чиглүүлэг өгч, хаягдал ангиллыг үр дүнтэй болгох замаар бууруулах эхлэлийг тавилаа. 
	ART Badge хөтөлбөрт хаягдлаар бүтээл хийх бүтээлч сургалтыг төлөвлөж байна. Үүнд: 
	Re-designing (хаягдал, хэрэгцээгүй болсон зүйлийг дахин загварчлах, бүтээл урлах) - С.Зэсээ 
	2.Хуванцар хог хаядлын хэмжээ болон нэг удаагийн хоолны хэрэгсэлийг бууруулах зорилгоор сургуулийн лого бүхий хоолны модон хэрэгсэл, хоолны савыг хэрэглэх уриалга болох төслийг СЭЗИС-ийн Энтрепренер хөтөлбөрийн 1р курсын оюутнууд санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Манай улс нь нэг хүнд ноогдох хуванцрын хог хаягдлаар дэлхийд эхний 10-т ордог ба хуванцар хог хаягдлын ердөө 5%-ийг боловсруулдаг. Хуванцар хог хаягдлын асуудал нь манай улсын хүрээлэн буй орчны шийдэх хэрэгтэй маш том асуудлуудын нэг юм. Тиймээс энэхүү судалгааны ажил нь цаашид хийгдэх ижил төрлийн ажлуудад үр дүнтэй стратегийн суурь болно. Хурал цуглааны үеэрх нэг удаагийн хуванцар савтай усны хэрэглээг бууруулах &quot;Хуванцаргүй Хуралдъя&quot; нийгмийн кампанит ажлын үр дүнг хэмжихэд чиглэсэн юм. Үр дүнг хэмжихдээ зорилтод бүлгийн дунд байгаль орчинд ээлтэй хэрэглээг бий болгоход гарч буй мэдлэг, хандлага, зан төлөвийн өөрчлөлтийг хэмжих байдлаар судалгааны ажлыг хийсэн</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон. Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
	<li style="text-align:justify">Бид хог хаягдлыг зөв ангилж чадвал баялаг болгохоос гадна хаягдал ангилал нь дэлхий ертөнцөө хамгаалах хамгийн энгийн, үр ашигтай арга юм. Тиймээс бид сургуулийн хэмжээнд үүсгэсэн хог хаягдал, мөн дахин боловсруулсан хог хаягдлын хэмжээнд тогтмол дүн шинжилгээ хийж байдаг.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Хог хаягдал, тэр дундаа хортой хог хаягдлыг устгах батлагдсан бодлого, журам, тогтсон үйл ажиллагааг сайжруулах олон талт ажил хийж байна. Үүнд, гарч буй хог хаягдлыг ангилах, хадгалах, аюцлгүй тээвэрлэх, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажилүүд хийгдэж эхэлсэн. Жишээ нь зөвхөн батарей цуглуулж, батарей хүлээн авдаг газруудад хүргэж байна. Цаашид принтер, хувилагчийн хор цуглуулж, хүлээн авдаг газруудад өгөхөөр судалж байна. Одоогоор тоон мэдээлэл үгүй. Хуванцар хог хаядлын хэмжээ болон нэг удаагийн хоолны хэрэгсэлийг бууруулах зорилгоор сургуулийн лого бүхий хоолны модон хэрэгсэл, хоолны савыг хэрэглэх уриалга болох төслийг СЭЗИС-ийн Энтрепренер хөтөлбөрийн 1р курсын оюутнууд санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">1.СЭЗИС-д элссэн 1р курсын оюутнуудад сургуулийн соёл, ёс зүйн дүрмийг танилцуулах зорилго бүхий CE Badge хөтөлбөрийг жил бүр хэрэгжүүлдэг. Тус хөтөлбөр нь 6 хэсгээс бүрдэх бөгөөд үүний нэг хэсэг болох &quot;ЭКО СЭЗИС&quot; хэсэгт хамрагдсанаар оюутнууд хог хаягдлыг дахин боловсруулах талын мэдлэг олж авдаг. 2. 2022-2023 оны хичээлийн жил бүх оролцогч талын оролцоог хангах бодлоготой болохоор үйл ажиллагааг эхлүүлсэн ба дараах ажлуудыг гүйцэтгэлээ. Үүнд:&nbsp;ECO UFE оюутны клуб байгуулав.&nbsp;Zero waste нийгэмлэгийн тэргүүнтэй Ууганзаяатай уулзав.&nbsp;Хүнсний хаягдлыг бордоошуулах үйл ажиллагааг эхлээд оюутны дотуур байранд хэрэгжүүлэхээр төлөвлөх шатандаа явж байна.&nbsp;Хаягдлын нэгдсэн удирдлага бий болгох зорилгоор оролцогч талуудтай үе шаттай уулзаж, баримт бичгийг боловсруулах ажлыг 2022-2022 оны хичээлийн жилийн турш хийж төлөвлөгөөг гаргаж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">1.Багш, ажилтны CE Badge хөтөлбөр хэрэгжүүлж, сургуулийн орчинд хаягдал ангилан ялгах чиглүүлэг өгч, хаягдал ангиллыг үр дүнтэй болгох замаар бууруулах эхлэлийг тавилаа. 
	ART Badge хөтөлбөрт хаягдлаар бүтээл хийх бүтээлч сургалтыг төлөвлөж байна. Үүнд: 
	Re-designing (хаягдал, хэрэгцээгүй болсон зүйлийг дахин загварчлах, бүтээл урлах) - С.Зэсээ 
	2.Хуванцар хог хаядлын хэмжээ болон нэг удаагийн хоолны хэрэгсэлийг бууруулах зорилгоор сургуулийн лого бүхий хоолны модон хэрэгсэл, хоолны савыг хэрэглэх уриалга болох төслийг СЭЗИС-ийн Энтрепренер хөтөлбөрийн 1р курсын оюутнууд санаачлан амжилттай хэрэгжүүлж байна.</li>
	<li style="text-align:justify">Манай сургууль ТХЗ-12 зорилтын хүрээнд олон нийтэд зориулсан тогтмол эрхлэн гаргадаг тайлан байхгүй. 2022 оноос эхлэн бид ТХЗ бүрээр тогтмол тайлан мэдээлэл боловсруулан гаргах зорилго тавьж ажиллаж байна.</li>
</ul>

Сонирхолтой баримт

Та үүнийг мэдэх үү?

2050 он гэхэд дэлхийн хүн ам 9.6 тэрбумд хүрэхэд тэднийг одоогийн амьдралын хэв маягийг нь хадгалсан байгалийн нөөц баялгаар хангахын тулд дэлхийтэй адил гурван гараг шаадлагатай болно.

Хэрхэн шийдэх вэ?

Байгаль болон хүнд ээлтэй бараа бүтээгдэхүүнийг сонгон хэрэглэх. Ногоон бизнес, ногоон хэрэглээг дэмжих

Оюутан боловсролын салбарт хувь нэмэрээ оруулахын хувьд:

<ul>
	<li>ЕБС-ийн сурагчдад сайн дураар хичээл заах, англи хэл, математикийн хичээлд хоцрогдолтой сурагчдад давтлага өгөх</li>
	<li>Сурагчдад амжилттай суралцах apra барилуудын талаар мэдээлэл өгөх, сургуулиуд дээрх клубуудийн үйл ажиллагаанд туслан ажиллах</li>
	<li>Хөдөлмөрийн насны хөдөлмөр эрхлээгуй байгаа иргэдэд англи хэл, математикийн анхан шатны мэдлэг олгох</li>
	<li>Иргэдийн боловсролыг дээшлуулэх ажилд хувь нэмрээ оруулах /богино хэмжээний э-контент бутээх, сургалт явуулах, сошиал хөдөлгөөн өрнуулэх гэх мэт</li>
</ul>

20.png

Тогтвортой хөгжлийн зорилго #13:&nbsp;Уур амьсгалын өөрчлөлтийн үр нөлөөг багасгах

2022-2023 он

<ul>
	<li style="text-align:justify">Бид Монол Улсын Алсын хараа 2050 урт хугацааны хөгжлийн бодлого, Боловсролын салбарын хөгжлийн дунд хугацааны төлөвлөгөө, СЭЗИС-ийн Стратегий төлөвлөгөө 2021-2031 бодлогын баримт бичгийн 2.1 зорилт болох &quot;Судалгаа, эрдэм шинжилгээний болон чанарын удирдлагын тогтолцоог хөгжүүлэх&quot;, СЭЗИС-ийн судалгааны тэргүүлэх чиглэлд нийцүүлэн хийх судалгаа, төсөлт ажлын хүрээнд эрчим хүчний талаар судалгаа, эрдэм шинжилгээний ажил их хийдэг. Тухайлбал, цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээгээ хангаж чадахгүй байгаагаас үүдэн 2021 онд нийгэм, эдийн засагт чухал ач холбогдолтой, сайжруулах шаардлагатай салбаруудыг дэмжих зорилгоор бодлого баталсан. Судалгааны хүрээнд эмпирик судалгааны арга ашиглан тоон болон чанарын шинжилгээ хийсэн ба үр дүнд нь Эгийн голын усан цахилгаан станц нь санхүү болон байгаль орчины хувьд үр ашигтай гарсан байна.</li>
	<li style="text-align:justify">СЭЗИС нь 2021 &ndash; 2031 он хүртэл хэрэгжүүлэх урт хугацааны хөгжлийн бодлогодоо олон улсын жишигт нийцсэн, цахим, энтрепренер их сургууль болох 3 үндсэн тулгуур зорилтыг дэвшүүлсэн. Энтепренер их сургууль болон хөгжих стратегийн тулгуур зорилтын хүрээнд СЭЗИС нь нийгэм, эдийн засаг, хүрээлэн буй орчны тулгамдаж буй асуудлыг шийдвэрлэх манлайлагчид, инноваци хөгжүүлэгчид, энтрепренер сэтгэгчдийг хөгжүүлэх, хамтран ажиллах талбар байхыг зорьж байна. 
	Үүнтэй холбоотойгоор СЭЗИС эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажлуудын тэргүүлэх чиглэлд байгаль орчин, хүрээлэн буй орчны тогтвортой хөгжил, орон нутгийн иргэдэд суурилсан хамгаалалт, төр болон бизнесийн байгууллагын түншлэлийн жишиг загварыг хөгжүүлэх, турших, төлөвшүүлэх чиглэлээр ахисан түвшний сургалт, судалгааны ажлуудыг чиглүүлэн ажиллах болсон. Үүний нотлох баримт болгон дараах судалгааны ажлыг хавсаргав.</li>
</ul>

2021-2022 он

<ul>
	<li style="text-align: justify;">1.Сургуулийн эрчим хүчний хэрэглээг тогтмол хянах, хэмнэх, оновчтой хэрэглээг дэмжсэн үйл ажиллагааг зохион байгуулдаг, мөн хамт олон суралцагчдадаа урилах, нөлөөөллийн ажлыг тогтмол зохион байгуулдаг. 
	2. СЭЗИС-ийн Инновацийн үндэсний санаачлага ТББ-аас орон нутгийн иргэдтэй хамтаран био нүүрс үйлдвэрлэх сургалт, судалгааны ажлыг үе шаттай зохион байгуулсан. 2021 оноос эхлэн 50 орчим өрх өөрийн хашаандаа био нүүрс үйлдвэрлэж эхэлсэн. Бэлэн болгосон био нүүрсийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулан, үйлдвэрүүдэд тогтмол нийлүүлэх үйл ажиллагааг манай сургууль зохион байгуулдаг.</li>
	<li style="text-align: justify;">Орон нутгийн хэрэгцээ шаардлагад оновчтой шийдлийг эрэлхийлэх орчныг бүрдүүлэхэд чиглэсэн инновацыг бүтээх, инновацын үйл явцыг дэмжих зорилгооор СЭЗИС-ийн инновацын экосистемийн загвар боловсруулж, орон нутгийн иргэдийг инновацын аливаа санаачлагад нэгдүүлэх, хөгжүүлэх, таниулах, бизнес болгон хөгжүүлэх ажлыг хэрэгжүүлж байна. СЭЗИС-ийн Ректор Б.Мөнхбаяр, Салбар дундын судлалын тэнхимийн дэд профессор, доктор Г.Батхуяг, дэд профессор, доктор Ю.Хорлоо нар 2020 оны 10 сарын 30-нд Завхан аймгийн Улиастай хотод &ldquo;Инновацлаг Завханчууд&rdquo; форумыг зохион байгуулав. Уг форумд төр, хувийн хэвшлийн төлөөлөл болох нийт 100 орчим иргэд оролцож орон нутгаа хөгжүүлэхэд анхаарах асуудлуудыг хэлэлцэв.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС нь 2021 онд улс орны нийгэм, эдийн засгийн эрэлт хэрэгцээнд нийцүүлэн &ldquo;Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг&rdquo; магистрын түвшний хөтөлбөрийг Боловсрол, шинжлэх ухааны сайдын А/370 тот тушаалын хоёрдугаар хавсралт Магистр, докторын сургалт эрхлэх нийтлэг журмын дагуу боловсруулан нээсэн. Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг магистрын хөтөлбөрөөр суралцагчдад байгалийн нөөц, баялгийг даац чадавхид нь тохируулан зөв зохистой, урт хугацаанд ашиглах технологийн болон эдийн засгийн оновчтой хувилбарыг боловсруулах, хүрээлэн буй орчны нөөцүүдийн ашиглалтын даац, багтаамж, чадамжийг тодорхойлох, байгалийн нөөцийг хэмнэх, хүлэмжийн хийн ялгаруулалтыг багасгах, ногоон эдийн засгийг нийгмийн үйлдвэрлэлийн салбар бүрт бий болгох оновчтой хувилбарыг боловсруулах мэдлэг олгоно.</li>
	<li style="text-align: justify;">Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг магистрын хөтөлбөрт 11 магистрант элсэн суралцаж академик курсээ төгсөн магистрын судалгааны ажлаа Хог хаягдлын менежментийг сайжруулах боломж, Тэр бум мод санаачлагын уур амьсгалын өөрчлөлтөд үзүүлэх нөлөө, Хөрсний бохирдлыг биоремедацийн аргаар цэвэршүүлэх боломж, Экологийн үйлчилгээний эрхзүйн асуудал тооцох боломж, Авто зам дагуу үйлчилгээний цогцолбор байгуулах төсөл, Орон сууц худалдан авалтанд нөлөөлж буй хүчин зүйлсийн шинжилгээ, Монгол орны зарим бүс нутгийн усны чанарын судалгаа, Хаягдал газрын тосыг дахин боловсруулах арга, технологи, Ногоон хөгжил болон тогтвортой хот нь иргэдийн амьдралын чанарыг дээшлүүлэх боломж, Ногоон тогтвортой санхүүжилт сэдвүүдээр гүйцэтгэж байна.</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС-ийн Ахисан түвшний сургууль дээр &ldquo;Eurasian Sustainability Summer School 2023&rdquo; хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх зорилгоор Euroasia Foundation /from Asia/ 2022 Application for Grant &ndash;д &ldquo;Sustainable development&rdquo; хөтөлбөр боловсруулж илгээсэн. 
	1. Aldar Dolgion: Board member at Independent Research Institute of Mongolia (IRIM) 
	GUEST LECTURE:Researching trust in Asia and its relevance for sustainable development 
	2. Tugjjav Oyunchimeg Prof UFE 
	GUEST LECTURE: Studying land use and conflicts: Challenges for methods 
	3. Yundendorj Khorloo 
	GUEST LECTURE: Social, environmental, and economic risks for sustainable development: The case of Baganuur and its region 
	4. Purevjav Gantumur 
	GUEST LECTURE: Opportunities and challenges of environmental data collection</li>
	<li style="text-align: justify;">СЭЗИС-ийн Салбар дундын судлалын тэнхимийн дэд профессор, доктор Ю.Хорлоо БНСУ-ын Сун Чон-ы Үндэсний Их Сургуульд докторантурт суралцаж &ldquo;Characterization of Petroleum Oil and Endosulfan Degrading Bacteria from Marine Bacterial Libraries&rdquo; сэдвээр докторын зэрэг хамгаалсан. Эдгээр бактерийн консорциумыг үйлдвэрлэн Солонгос Улсын СунЧон хотын далайн эрэг болох СунЧоны булангийн тариалангийн талбайг нөхөн сэргээхэд ашигласан. Тэрээр диссертацийнхаа хүрээнд Бүгд Найрамдах Солонгос Улсад хийгдсэн судалгааны ажлынхаа үр дүнг эх орныхоо хөрсөнд буулгаж, органик нэгдлийг биозадралд оруулах чадвартай нутгийн омгийг илрүүлж, тэдгээрээр биотехнологийн, экологийн цэвэр бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж хүний үйл ажиллагааны улмаас бохирдож, доройтсон газрыг нөхөн сэргээх технологи боловсруулж, боловсруулсан аргачлалаараа бохирдож, доройтсон газрыг нөхөн сэргээх зорилт тавин ажилласан.</li>
	<li style="text-align: justify;">Доктор Ю.Хорлоо Хөвсгөл аймгийн Рашаант сумын гексахлорциклогексан пестицидээр бохирдсон, бороо ороод нар гарахад пестицид үнэртдэг Энх тал хороололын 9-р гудамжнаасхөрсний дээж авч химийн бодисоор бохирдсон хөрсийг цэвэршүүлж, нөхөн сэргээх чадвартай нутгийн HCHDB1, HCHDB2 омогуудыг илэрүүлж, тэдгээрийн биологийн идэвхи, шинж чанарыг тодорхойлон, улмаар органик нэгдлийг задлах идэвхийг нь харгалзан бактерийн омог /10%/, хөрс /77%/, глюкоза /10%/, C витамин /3%/-ийн харьцаатай хольж байгаль орчинд ээлтэй, микроорганизмын гаралтай бэлдмэл (microbial agent)-ийг биотехнологийн аргаар хуурай хэлбэрээр гарган авч гексахлорциклогексан пестицидээр бохирдсон газар тариалангийн эдэлбэр газрын хөрсийг цэвэршүүлэхэд ашиглах боломжийг тогтоов. Хөрсөнд гексахлорциклогексан /C6H6Cl6/-ыг биозадралд оруулах чадавхитай бактерийг илрүүлэх судалгаа сэдвээр Ургамал, ургамлын гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдал үндэсний форумд илтгэл хэлэлцүүлэв.</li>
	<li style="text-align: justify;">Манай их сургууль хүлэмжийн хийн протоколын дагуу нүүрсхүчлийн хийг саармагжуулах зорилтын хүрээнд бионүүрс үйлдвэрлэх, бохирдсон хөрсийг микробын биотехнологийн аргаар цэвшүүлэх судалгаа, төсөлийг 2030 он хүртэл үргэлжлүүлэх төлөвлөгөөтэй байна.</li>
</ul>

&nbsp;

Байгаль орчин

<ul>
	<li>Мод тарих, орчны хог хаягдал цэвэрлэх, хоггуй цэвэр орчинд амьдрах уриалга бүхий нөлөөллийн аяны үйл ажиллагааг санаачлан явуулах</li>
	<li>Сургуулийн сурагчид болон үe тэнгийхэндээ байгаль орчноо хайрлан хамгаалах талаарх мэдээлэл өгсөн сургалтуудыг зохион байгуулах</li>
	<li>Эко орчин бүрдүүлэх чиглэлийн ажлууд зохион байгуулах</li>
</ul>

Эрүүл мэнд

<ul>
	<li>Сурагчид болон оюутнуудын дунд эруул зөв амьдралын хэвшлийн талаарх сургалтууд болон нөлөөллийн чанартай үйл ажиллагаануудыг санаачлан зохион байгуулах</li>
	<li>Улсын хэмжээнд зохион байгуулагдаж байгаа эрүүл мэндийн аян хөтөлбөрүүдэд нэгдэн оролцож, мэдсэн сурснаа бусадтай хуваалцах</li>
</ul>

АНУ-ын Элчин сайдын яамнаас зарласан уралдаанд СЭЗИС-ийн баг тэргүүллээ АНУ-ын Элчин сайдын яамнаас Монголын их дээд сургуулийн оюутнуудын дунд зарласан тэтгэлэгт төслийн уралдаанд манай оюутнуудыг баг болгон хэдэн сар бэлдэж, төслийн санал боловсруулсан нь Улаанбаатар хотооос шалгарч тус баг 1000 ам.доллараар шагнуулсан байна. Уг төслийн зорилго нь гэр хорооллын оршин суугчдын дунд Гепатит С шар өвчний тухай ойлголт өгөх, мэдээлэлтэй болгох сургалт явуулах, үнэ төлбөргүй шинжилгээнд хамруулах явдал юм байна. Үүнд нийтийн эрүүл мэндийн боловсролыг дээшлүүлээд зогсохгүй оюутнууд өөрсдөө нийгмийн сайн дурын ажлын туршлага хуримтлуулснаар уг төсөл нь ач холбогдолтой. / Зураг 4.7/

Тогтвортой хөгжлийн зорилт